Muqumiy nomidagi

Kurs ishining obekti – Mavzuga oid adabiyotlarni о‘rganish va taxlil etish jarayoni.
Kurs ishining predmeti– chet elda maxsus ta'lim tizimlari.
Kurs ishining maqsadi - Og’ir intelektual va murakkab nuqsonlarning tarqalganligi haqidagi malumotlarni o`rganish
Kurs ishining vazifasi:-mavzu bo`yicha maxsus pedagogik va maxsus psixologik adabiyotlarni o`rganish, tahlil qilish
Gipoteza: chet elda va O`zbekistonda rivojlanishida nuqsoni bo'lgan bolalarning ta'lim tizimlari o'xshashlik va farqli jihatlari


I-BOB Chet elda og’ir intelektual va murakkab nuqsonlarning tarqalganligi haqidagi ma`lumotlarni o`rganish tarixi
1.1 Intelektual va murakkab nuqsonli nogironlarni himoya qilish zarurligini anglashga va birinchi maxsus ta'lim muassasalari tashkil topishi.
Maxsus pedagogika, har qanday fundamental fan singari, shakllanish va rivojlanish tarixiga ega. Qadimgi davrlardan to hozirgi kungacha rivojlanishida nuqsoni bo'lgan shaxslarga davlat va jamiyatning munosabati evolyutsiyasini o'rganish evolyutsiyaning besh davrini ajratib turadigan burilish nuqtalarini aniqlashga imkon berdi. Jamiyatning nafrat va tajovuzdan bag'rikenglik, sheriklik va rivojlanishida nuqsoni bo'lgan shaxslarni birlashtirishgacha bo'lgan yo'li ikki yarim ming yillik davrni o'z ichiga oladi. Yevropa tarixining bir qismi shartli ravishda g'arbiy Yevropa davlatlari va jamiyatining aqliy va jismoniy nogironligi bo'lgan shaxslarga munosabati evolyutsiyasining birinchi davri deb hisoblash mumkin. Bu davrda g'arbiy Yevropa sivilizatsiyasi nogironlarga nisbatan rad etish va tajovuzdan tortib, hokimiyat (monarx) ularga yordam berish, xayriya muassasalarini tashkil etish zarurligini anglashgacha bo`lgan yo`llardan o'tdi. Davrning xronologik pastki chegarasi mos ravishda VIII asrdir. Yuqori chegarani shartli ravishda 13-asr deb hisoblash mumkin, chunki bu asrda Yevropada nogironlar uchun birinchi dunyoviy boshpanalar paydo bo'ldi. Monarxlar tashabbusi bilan xayriya muassasalarini tashkil etish davlatning nogironlarga yordam berish zarurligini anglashining namunasi sifatida qaralishi mumkin.
Qadimgi dunyoda nogironlar fojiali edi. Ular fuqaro deb hisoblanmagan va ularning maqomi qullar bilan taqqoslangan. Qonun hatto imtiyozli sinflarga mansub bo'lganlarning huquqlarini himoya qilmadi, jamiyatning elita qismini ham to'laqonli (tan olingan) va past (tan olinmagan) qismlarga ajratdi.
Xristian aqidasi insonga va uning yer yuzidagi hayotining mazmuniga yangi nuqtai nazarni olib keldi. Nogironlarga nisbatan xayrixoh va rahmdil munosabatni birinchi bo'lib misol qilib keltirganlar bir nechta cherkov astsetiklari edi. Monastirlarda xospislar va boshpanalar paydo bo'ldi (Vizantiyada-IV asr, G'arbiy Rim imperiyasida-VII asr), ba'zida ular boshpana va oziq-ovqat olishlari mumkin edi. Vaqt o'tishi bilan xayriya institutlarining tashkil etilishi faqat cherkov faoliyati sohasi bo'lib, shahar hokimiyati va tojining manfaatlari va mas'uliyati sohasiga kirib borishi muhim ahamiyatga ega bo`ldi. Faol rahm-shafqat yaratuvchilari doirasiga hokimiyat egalari kirib kelishdi, buning natijasida xayriya asta-sekin davlat manfaatlari ob'ektiga aylandi. Shunday qilib, ikki ming yildan ko'proq vaqt davomida jamiyat va davlat qonunlarining o'rnatilishidan past bo'lganlarni yo'q qilish huquqini dunyoviy hokimiyatning birinchi xayriya tashabbuslariga qadar davom etdi.
Uyg'onish davri madaniyati va islohoti jamiyat va davlatning nogironlarga bo'lgan munosabatining keskin o'zgarishini ta'minladi. Gumanizm g'oyalari Yevropaliklarning inson va uning yer yuzidagi hayotining ma'nosi haqidagi g'oyalarini o'zgartirdi va shunga mos ravishda nogironlar maqomi haqidagi qarashlarning o'zgarishiga olib keldi. Ma'rifat davrida Yevropa sivilizatsiyasi rivojlanishining yangi bosqichida rivojlanishida nuqsonlari bo'lgan ba'zi odamlar fuqarolik reabilitatsiyasiga erishdilar ular nafaqat g'amxo'rlik qilishni davom ettirmoqdalar, balki ba'zilari hatto o'qitishga harakat qilmoqdalar. Ammo dastlab qit'aning turli mintaqalarida to'plangan bolalarni muvaffaqiyatli individual o'qitish tajribasi maxsus o'quv muassasalarini tashkil etishga olib kelmadi. Faqatgina Fransiyada hissiy nogironligi bo'lgan odamlarning fuqarolik huquqlari va maqomini qayta ko'rib chiqish Parijda kar va soqovlar (1770) va ko'r bolalar (1784) uchun birinchi davlat maxsus maktablarining yaratilishiga imkon berdi. Buyuk fransuz inqilobi, inson va fuqaro huquqlari deklaratsiyasi (1789) bilan Parijliklarni nogironlar, kamsitilgan va aqli zaiflarning holatini yangicha baholashga majbur qildi va eng muhimi, psixiatriyada inqilobni boshladi. Yevropaliklar aqli zaif bolalarning taqdiri, davlat va jamiyatning hayoti uchun javobgarligi haqida o'ylashadi. 13-asrning ikkinchi yarmida aqliy va jismoniy nogironligi bo'lgan shaxslarga o'tgan asrlardagi ko'plab ijtimoiy-madaniy jarayonlarning natijasi bo'ldi. Gumanizm g'oyalari ta'siri ostida, g'arbiy Yevropa aholisining ayrim sinflari va guruhlari tomonidan shaxsiy erkinliklarga ega bo'lish sharoitida nogironlarga bo'lgan munosabat yumshatiladi. Jamiyatning nufuzli va ilg'or qismi va monarx hissiy nuqsonlari bo'lgan sub'ektlarning fuqarolik maqomiga bo'lgan qarashlarini o'zgartirib, ularga ta'lim sohasidagi Qonunchilik tashabbuslarini kengaytirishga imkon berdi.
Aqli zaif bolalarni individual ravishda o'qitishga qaratilgan birinchi urinishlar ota-onalar tomonidan ularning huquqiy layoqatini qonuniy ravishda tasdiqlashni istaganlar tomonidan boshlangan. Ruhoniylar ham bunga qiziqish bildirishdi. Muvaffaqiyatli individual ta'limning to'plangan tajribasi, shuningdek, intelektual nuqsonlari bo'lgan bolalarning imkoniyatlari haqidagi fikrlarning o'zgarishiga ta'sir ko'rsatdi. Davrning muhim xususiyati xayriya ishlariga jalb qilingan shaxslar sonining bosqichma-bosqich o'sishi hisoblanadi. Agar XIII asr oxirida bo'lsa ular vaqti-vaqti bilan cherkov knyazlari va monarxlar orasidan faqat astsetiklar bilan shug'ullanishgan, keyin davr oxiriga kelib (18-asr) cherkov va dunyoviy xayriya ko'p sonli tarafdorlarga ega edi. Shunday qilib, g'arbiy Yevropa mamlakatlarida aqli zaif va turli nogironlar uchun birinchi maktablar evolyutsiyasining paydo bo'lishidan oldin davlat qurilishi, dunyoviy hokimiyatni mustahkamlash, shu bilan birga ayrim mulklar va aholi guruhlarining shaxsiy erkinliklari va huquqlarini qonuniy ravishda mustahkamlash sohasidagi yutuqlar mavjud. Bunday yangiliklarning aniq sharti, shuningdek, aqliy va jismoniy nuqsonlari bo'lgan shaxslarning fuqarolik holati, uyg'onish daholaridan kelib chiqqan gumanizm g'oyalari, islohot va protestantizm, urbanizatsiya nuqtai nazarini o'zgartirgan buyuk cherkov inqilobidir. Yevropa davlatlari nogironlarni xayriya qilish zarurligini anglashdan, ularning kamida bir qismini: intelektual nuqsonlari bo'lgan bolalarni o'qitishning maqsadga muvofiqligini anglashga o'tish uchun deyarli olti asr davom etdi. Shu vaqt ichida g'arbiy Yevropa davlatlari sezgi buzilishi bo'lgan bolalarni o'qitish imkoniyatlarini anglashdan eshitish, ko'rish, aql-idrok va ular uchun tarmoqni tashkil etish zarurligini anglashga o'tdilar.