Muqaddima

YUZAGA CHIQARILGAN POTENSIALLAR 
      
     Yarim  sharlar  po‘stlog‘i  faoliyatini  o‘rganishda  yuzaga  chiqarilgan  potensiallarni 
qayd  qilish  usuli  ham  samarali  natija  beradi.  Retseptorlar,  periferik  nervlar  va  sensor 
signallarni o‘tkazuvchi boshqa tuzilmalarni ta‘sirlagandan so‘ng po‘stloq yuzasida qayd 
qilinadigan elektr reaksiyasi yuzaga chiqarilgan potensial deb ataladi. Bu usul yordamida 
miyaning tutrli tuzilmalarga axborot o‘tkazuvchi   yo`llarini va ta‘sirotni qabul qiluvchi 
sezgir tizimlarning po‘stloqdagi manzilini aniq tekshirish mumkin. 
     Ma‘lum  retseptiv  sohadan  yoki  afferent  yoidan  kelgan  impulslarni  bevosita  tahlil  
qiladigan po‘stloq sohasida yuzaga chiqarilgan potensial amplitudasi eng yuqori bo`ladi. 
Bu sohadan qancha uzoqlashilsa, potennsialning kuchi shunchalik kamayadi, latent davri 
ortadi.  Afferent  impulslarni  bevosita  tahlil  qiluvchi  sohalarda  yakka  rag‘bat  yuzaga 
chiqargan potensial birlamchi javob deb ataladi. Chin  birlamchi javob amplitudasi 400-
600 mkV bo`lib, ikkita bosqichga bo`linadi. Avval 10-12 ms davomida manfiy tebranish 
ro‘y  beradi.  Birlamchi  javob  chegeralangan  jarayon  bo`lib,  faqat  proyeksion  sohaning 
o‘zida  qayd  qilinadi.  Uning  shi  xususiyatidan  foydalanib,  po‘stloqdagi  proyeksion 
sohalar manzilini bexato topish mumkin. 
     Birlamchi  javobbning  boshlang‘ich  musbat  qismi  piramida  hujayralar  tanasi  va 
asosidagi  dendritlarda  hosil  bo`ladigan  sinaptik  potensiallar  yig‘indisidir.  Manfiy 
bosqich neyronlar uchidagi  dendritlarning faollanishiga bbog‘liq. 
     Birlamchi javoblar uchun qisqa latent davridan tashqari, yuqori ritmda (120 marta/s) 
yuzaga chiqish, narkozga sezgirlik xos. 

---

 
 
83 
 
     Ikkilarnchi  javoblar  o‘zgaruvchan  bo`lib,  ularni  paydo  qilgan  impulslar  tezligi 
sekundiga  5  dan  yuqori  bo`lsa,  narkoz  berilganda  yo‘qolib  ketadi.  Ikkilarnchi  javoblar 
qo‘zg‘alishni  birlamchi  proyeksion  sohadan  yon-atrofdagi  assotsiativ  sohalarga 
o‘tkazilishi bilan bog‘liq.