Muqaddima

DETSEREBRATSIYALASH RIGIDLIGI 
 
     Deyters  yadrosini  qizil  yadroning  tormozlovchi  ta‘siridan  xalos  qilinsa, 
detserebratsiyalash rigudligi kuzatiladi. Mushuk, itlarda bu holat yozuvchi muskullarning 
tonusini  keskin  oshib  ketishi  bilan  namoyon  bo`ladi.  Natijada  hayvon  o‘ziga  xos 
vaziyatni  egallaydi;  oyoq-qo`llari  raso  uzatilib,  boshi  orqasiga  qayriladi,  dumi 
ko‘tariladi. Hayvonning oyoqlarini bukish uchun anchagina kuch sarflash kerak bo`ladi. 
Kuch bilan bukilgan oyoqni qo‘yib yuborilsa, yana yoziladi. 
 Deyters yadrosi elektr toki bilan kuydirilsa yoki miya bu yadrodan pastroqdan  ikkinchi 
marta  kesilsa,  rigidlik  yo‘qoladi.  Qizil  yadro  Deyters  yadrosini  tormozlovchi  impulslar 
manbai  bo`lishi  bilan  birga,  miyacha  va  bosh  miya  po‘stlog‘ining  motor  sohasidan 
kelgan tormozlovchi ta‘sirlarni o‘tkazuvchi markaz hamdir. Miyacha yoki po‘stloqning 
motor sohalarini olib tashlash ham yozuvchi muskullar tonusini oshiradi. 
     Detserebratsiyalash  rigudligi  reflektor  yoi  bilan  vujudga  kelgan  holat.  Uni 
muskullarning  proprioretseptorlaridan  markazga  intiluvchi  impulslar  yuzaga  chiqaradi. 
Agar rigidlikdagi hayvonning bir oyog‘ini nervlaydigan orqa miyaning sezuvchi ildizlari 
kesib  tashlansan  shu  oyoqda  rigidlik  yo‘qoladi.  Tabiiy  sharoitda  qizil  yadro  orqa 
miyaning  proprioretseptiv  reflekslarini  boshqaribb  tursa  kerak.  Bu  boshqarishning  bir 

---

 
 
65 
 
yo`li  muskul  proprioretseptorlarining  sezgirligini  nazorat  qilib  turuvchi  gamma-
motoneyronlarning qozg‘aluvchanligini o‘zgartirishdan iborat bo`lishi mumkin. 
     Odamning  o‘rta  miyasi  shikastlanib,  qizil  yadro  zararlanganda,  ko‘pincha  rigidlik 
paydo  bo`ladi.  Ammo  odamda  yozuvchi  muskullarning  emas,  balki  bukuvchi 
muskullarning tonusi oshib ketadi. Bemor oyoq-qo`llarini bukib, tanasiga bosib, boshini 
egib yotadi.