Muqaddima

QONNING KISLOROD TASHISHI 
 
     Arterial  qonning  100  ml  dan  19  ml  kislorod  ajratib  olish  mumkin.  Bu  miqdordagi 
kislorodning  faqat 0,3 ml qonda erigan holda bo`ladi. Kislorodning asosiy qismini qon 
gemoglobinga  bog‘lagan  holda  tashiydi.  Kislorodning  parsial  bosimi  yuqori  bo`lgan 
sharoitda  (o‘pkada)  gemoglobin  oksigenatsiyaga  uchrab,  kislorod  bilan  bo‘sh,  oson 
dissotsiatsiyalanadigan  oksigemoglobinni  hosil  qiladi.  Kislorodning  parsial  bosimi  past 
bo`lgan  sharoitda  (to‘qimalarda)  oksigemoglobin  dissotsiatsiyaga  uchrab,  kislorod 
ajratadi.  Oksigemoglobinning  parchalanishi  kislotali  muhitda,  yuqori  haroratda 
tezlashadi. To‘qimalarda bu sharoitlar mavjud: to‘qimalarda kislorodning parsial bosimi 
past,  modda  larnashinuvi    natijasida  harorat  picha  ko‘tarilgan  va  CO
2
  hosil  bo`lishi 
natijasida vodorod ionlari miqdori ortgan. 
     Arterial  qon  to‘qima  kapillyarlaridan  o‘tar  ekan,  bor  kislorodning  hammasini  emas, 
faqat  bir  qismini  ajratadi.  100  ml  qondagi  19  ml  kislorodning  bor  yo‘g‘i  5-6  ml 
to‘qimalarga  o‘tadi  va  shu  miqdorga  teng  arteriovenoz  farqpaydo  bo`ladi.  Qon  o‘pka 
kapillyarlaridan o;tayotganda bu farqni toidiradi. 
     Demak,  qonda  kislorod  ikki  xil  shaklda  tashiladi.  Biri  –  plazmada  erigan  shakli. 
Uning miqdori juda oz. Ikkinchisi  – gemoglobin bilan birikkan shakli. Oksigemoglobin 
shaklida tasgiladigan kislorod miqdori taxminan 98% ga teng.