Muqaddima

     Hujayraga aloqador boshqaruv mexanizmlari.  Elektron mikroskopik tekshirishlar 
natijasida  miokard  sinsitiy  emasligi,  u  ayrim-ayrim  hujayralar  –  miotsitlardan  iborat 
ekanligi  ko'rsatilgan.  Bu  hujayralar  bir-biriga  oraliq  disklar  yordamida  bog'langan.  Har 
qaysi  hujayrada  uning  strukturasi  va  funksiyasini  ta'minlaydigan  oqsillar  sintezini 
boshqaruvchi  mexanizmlar  bor.  Miokardning  ishi  ko'paysa,  oqsillarning  sintezi 
tezlashadi,  aktin  va  miozin  miqdori  oshadi,  miokard  gipertrofiyaga  uchraydi  va  ish 
qobiliyati ortadi. 
     Hujayraga  aloqador  boshqaruv  mexanizmlari  yurakka  ko'p  qon  quyilganda  uning 
qisqarishlar  kuchini  oshiradi.  Buning  sababi  shuki,  yurak  miofibrillalari  ko'proq 
cho'zilsa,  aktin  iplari  miozin  iplari  orasidan  ko'proq  sirgalib  chiqadi.  Natijada  faol 
ko'ndalang  ko'prikchalar  soni  ortib,  qisqarish  kuchliroq  bo'ladi.  Bu  «Yurak  qonuni»ni 
aniqlashda  Ye.Starling  taklif  etgan  yurak-o'pka  preparati  qulay  bo'lgan.  Uni  tayyorlash 
uchun  o'tkir  tajribada  hayvonning  katta  qon  aylanish  doirasi  plastik  naylar  va  hajmlar 
bilan almashtiriladi. Kichik qon aylanish doirasi saqlab qolinadi. Tajribachi yurakka oqib 
keladigan qon miqdorini, qon oqimiga bo'lgan qarshilikni va boshqa ko'rsatkichlarni o'z 
xohishi bilan oson o'zgartira oladi. 
     Yurak-o'pka preperati kardiomiotsitlarning qisqarish kuchiga faqat ularning qisqarish 
oldidan  cho'zilish  darajasi  ta'sirinigina  emas,  balki  boshqa  ko'pgina  omillarning  yurak 
faoliyatiga ko'rsatadigan ta'sirini ham o'rganish imkonini berdi. 
     Kardiomiotsitlarda moddalar almashinuvi siklik tabiatga ega: sistola vaqtida ATF va 
glikogen  tez  parchalanadi,  diastolada  tiklanishga  ulguradi.  Yurakning  ortiqcha  ish 
bajarishiga moslashish yo'llaridan biri – diastolaning nisbatan uzayishi. 
      Miokard hujayralari o'z bioennergetikasini ta'minlab va bosqarib turuvchi moddalarni 
qondan yig'ib olib, protoplazmasida saqlash qobiliyatiga ega.