Mundarija: nomoddiy aktivlarni turkumlash nomoddiy aktivlarni baxolash

NOMODDIY AKTIVLARNING TURLARI

O‘zR FKning 1031-moddasiga muvofiq intellektual mulk ob’ektlariga quyidagilar kiradi:

1. intellektual faoliyat natijalari:

- fan, adabiyot va san’at asarlari;

- eshittirish tashkilotlarining ijrolari, fonogrammalari va eshittirishlari; elektron hisoblash mashinalari uchun dasturlar va ma’lumotlar bazalari;

- elektron hisoblash mashinalari va ma’lumotlar bazasi uchun dasturlar;

- ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari;

- seleksiya yutuqlari;

- oshkor etilmagan axborot, shu jumladan ishlab chiqarish sirlari (nou-xau);

2. fuqarolik muomalasi ishtirokchilarining, tovarlar, ishlar va xizmatlarning xususiy alomatlarini aks ettiruvchi vositalar:

- firma nomlari;

- tovar belgilari (xizmat ko‘rsatish belgilari);

- tovarlar chiqarilgan joy nomi;

3. O‘zR FKda yoki boshqa qonunlarda nazarda tutilgan hollarda intellektual faoliyatning boshqa natijalari hamda fuqarolik muomalasi ishtirokchilarining, tovarlar va xizmatlarning xususiy alomatlarini aks ettiruvchi vositalar.

Intellektual faoliyat natijasiga yoki xususiy alomatlarni aks ettiruvchi vositaga nisbatan mulkiy huquqlar egasiga ana shu intellektual mulk ob’ektidan o‘z xohishiga ko‘ra har qanday shaklda va har

Xulosa

Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirishda asosiy vositalarning o’rni nihoyatda kattadir. Asosiy vositalar korxonaning ishlab chiqarish jarag’nida juda katta rol o’ynaydi, chunki ular barcha korxona tayanadigan va korxonaning ishlab chiqarish quvvatini baholash mezoni bo’lgan ishlab-chiqarish texnika bazasini tashkil etadi.

«Asosiy vositalar» nomli 5-son BHMSning 7-bandiga asosan, asosiy vositalar uzoq davom etadigan vaqt mobaynida (bir yildan ortiq vaqt davomida) moddiy ishlab chiqarish sohasida ham, noishlab chiqarish sohasida ham amal qiladigan, shuningdek, ijaraga berish uchun foydalaniladigan moddiy aktivlardir.

Korxonalarda asosiy vositalarni hisobga olish quyidagilarni ta’minlashi lozim:

Buxgalteriya hisobi ma’lumotlari korxonaning mol-mulkining ahvoli va harakati, uning manbalari haqida aniq axborot berishi lozim, hujjatlardagi ma’lumotlar mavjud aniq ma’lumotlarga mavjud aniq ma’lumotlarga mos kelmog’i shart. Biroq ayrim holatlarda ma’lum sabablarga ko’ra tafovutlar kelib chiqadi. Bu saqlashda yo’l qo’yilgan tabiiy kamayish, hujjatlardagi xatolar, suvis’temolchilik, talon-taroj qilish oqibatida yuz berishi mumkin.Inventerizatsiya deb aniqlangan mavjud mol-mulklar va moliyaviy majburiyatlarni ma’lum sanadagi buxgalteriya hisobi ma’lumotlari bilan solishtirish orqali aniqlashga aytiladi.