Мундарижа: Кириш

1-жадвал
Юқори монополлашув сақланиб қолган иқтисодиёт тармоқлари

№ Тармоқлар Монополия корхоналари сониМонополия маҳсулотлари

турлари сони01.01.201801.01.2017Фарқи01.01.201801.01.2017Фарқи1 Истеъмол маҳсулотлари 8808802 Пахтани қайта ишлаш соҳаси 17170131303Нефт, газ, кўмир ва кимё соҳалари 191902726-14Машинасозлик 2420-43632-45Қурилиш
материаллари 24317121206Бошқалар 87-175-27 Хизматлар 132126-67370-3Жами 242238*-4176166-10
Манба: Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чиқариш, рақобат ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат қўмитаси.
Нефть, газ ва кимё, машинасозлик ва қурилиш материаллари соҳаларининг монополлашуви асосий сабаблари:

• 
  тармоқнинг юқори капиталга талабчанлиги;
  
• 
  тармоқда модернизация даражаси пастлиги;
  
• 
  технологик жараённинг узлуксизлиги ва мураккаблиги туфайли рақобатдош корхоналарнинг пайдо бўлиши паст даражада
  

Монополлашган хизмат турлари мавжудлигининг асосий сабаблари:

• 
  стандартлаштириш (бозордаги улуши 65%дан кўп)
  
• 
  кадастр (бозордаги улуши 65%дан кўп)
  
• 
  патентлаш (бозордаги улуши 100%дан кўп)
  
• 
  сертификатлаштириш ва бошқалар
  
• 
  (бозордаги улуши 35 - 65%гача)
  
• 
  экологик экспертиза (бозордаги улуши 35 - 65%гача)
  
• 
  архитектура ишлари (апз) каби хизмат-кўрсатиш соҳаларида (бозордаги улуши 35 - 65%гача):
  
  • 
    эксклюзив ҳуқуқлар берилиши;
    
• 
  тартибга солиш ва хўжалик юритиш ваколатларини биргаликда олиб бориш
  

Монополияга қарши сиёсат янги рақобат муносабатларини барпо этиш билан бирга, уларнинг пайдо бўлишига ҳам шарт-шароит яратиши лозим. Ўтиш иқтисодиётига эга бўлган мамлакатларда ривожланган мамлакатларда жорий этилган рақобатни химоя қилиш эмас балки уни ривожлантириш сиёсати амалга оширилади.
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик – бу айнан рақобатни ривожлантиришга асосий туртки берувчи муҳитдир. Республикада рақобат муҳитини шаклланиши, иқтисодиётнинг монополлашув даражасини камайтириш ва барча бозор иштирокчилари учун тенг рақобат шарт-шароитларини таъминлаш йўллари:

• 
  товар бозорларида рақобат қоидаларига риоя этилиши устидан қатъий назоратни амалга ошириш, устунлик мавқеини суиистеъмол қилишни олдини олиш ва бозорда соғлом рақобат муҳитини таъминлаш;
  
• 
  иқтисодиётда хусусий сектор ва тадбиркорликнинг жадал ривожланиши учун шарт-шароитларни яратиш орқали бозорда уларнинг сонини кескин купайтириш йўли билан монополист корхоналарнинг бозордаги мавқеини чеклаш;
  
• 
  иқтисодий ночор ва истиқболсиз корхоналарини айниқса йирик монополист-корхоналарини банкротлик механизмини орқали кескин тугатиш ва уларни негизида хусусий тадбиркорлик субъектларини (яъни замонавий корхоналарни) барпо этиш йўли билан рақобатбардош маҳсулотлар ишлаб чиқаришга эришиш.
  

Янги (2385та) ташкил этилган хорижий капитал иштирокидаги корхоналарнинг асосий қисми Тошкент шаҳри (1431 та), Тошкент (253 та), Самарқанд (127 та) ва Фарғона (80 та) вилоятлари ҳиссаларига тўғри келади. Хорижий капитал иштирокидаги корхоналарнинг энг кам ташкил этган вилоятлар қаторига Хоразм (23 та), Сирдарё (28), ва Наманган вилоятида (42 та)