Mundarija kirish i-bob. Qurilish ishlarini ikkinchi va undan keyingi yillariga smeta qiymatini aniqlashning nazariy asoslari

Qurilish ishlarini ikkinchi va undan keyingi yillariga smeta qiymatini aniqlash usullari

Jahon amaliyotida uzoq muddat davom etadigan investitsion dasturlar va ular tarkibidagi obyektlar qurilishi bilan bog‘liq ishlar qiymatini aniqlash masalasi jiddiy muammoli masallardan biri hisoblanadi. Uzoq davom etuvchi qurilish obyekti smeta qiymati vaqt o‘tishi hisobiga inflyatsiya tasirida o‘z qiymatini yo‘qotadi va natijada smeta qiymatiga har kalendar yilida aniqlik kiritish zaruriyati yuzaga keladi.

Mazkur muammo Respublikamizda qurilish sohasida ham mavjud bo‘lib, qurilish ishlari hajmining yildan yilga oshib borishi bilan tugallanmagan qurilish ishlari hajmi ham ko‘rayib bormoqda.
Uzoq muddat davom etadigan obyektlarga ajratiladigan investitsiyalardan maqsadli va samarali foydalanishni tashkil etish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003 yil 11 iyundagi 261-son qarori bilan “Obyektlar qurilishining ikkinchi va keyingi yillarida shartnomaviy joriy narxlarda qurilish shartnomaviy qiymatini aniqlashtirish tartibi to‘g‘risida vaqtinchalik nizom” qabul qilingan bo‘lib uning tegishli bandlariga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2005 yil 12 avgustdagi 196-son Qarori bilan tegishli o‘zgartirishlar kiritilgan.
Tasdiqlangan Nizom tanlov savdolari (tender) natijasida joriy narxlarda tuzilgan pudrat shartnomalari (kontrakt) bo‘yicha markazlashtirilgan manbalar (davlat kapital qo‘yilmalari) hisobiga qurilayotgan qurilish obyektlarining ikkinchi va keyingi yillar uchun shartnomaviy joriy narxlarini aniqlashtirish tartibini belgilab berishga qaratilgan.
Respublikamizda tanlov savdolari (tender) natijalari bo‘yicha tuzilgan obyektning qurilishini amalga oshirish pudrat shartnomasiga (kontraktga), ish hajmlari bosqichlar va bajarish muddatlari bo‘yicha bo‘lingan holda, ishlarni amalga oshirish jadvali ilova qilinadi.
Har yili hisobot yili tugashi bilan buyurtmachi tomonidan pudratchi tashkilot bilan birgalikda prognoz qilinayotgan yil va keyingi yillar uchun bajarilayotgan ishlarning (xizmatlarning) kontrakt bo‘yicha qoldiq qiymati aniqlanadi.
Qurilishning titul ro‘yxatini shakllantirish va kapital qo‘yilmalarning obyektlar bo‘yicha limitlarini aniqlash mazkur Nizomga muvofiq shartnomalarda belgilangan obyekt qurilishining davom etish muddatlari va qiymatiga qat’iy muvofiq bo‘lishi zarur.
Obyektda qurilish ishlarining ikkinchi va keyingi yillar uchun qurilishning titul ro‘yxatlariga o‘zgartirishlar pudrat shartnomasi (kontrakt) asosida, tomonlarning kelishuviga muvofiq kiritiladi.
Narx omillari bo‘yicha indeksatsiya qilinishi lozim bo‘lgan ikkinchi yil uchun pudrat ishlari (xizmatlar) qiymati buyurtmachilar va pudratchi tashkilotlar tomonidan quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: ¹³