Mundarija kirish I bob. O’zlashma so’zlarning ahamiyati

2.2.O’zbek va koreys tillarida hurmat kategoriyasining ekstralingvistik xususiyatini ifoda etuvchi so’zlar
Koreys tilida emotivlik fe’lning morfologik strukturasi fe’l negizidan oldin yoki keyin keluvchi, nisbatni, gonorativni(murojaatning xushmuomalalik formasi), zamonni, modallikni, turni, sababni ifodalaydigan ko‘plab (doimiy yoki flektiv) grammatik kategoriyalarga kiruvchi qo‘shimchalar orqali ifodalanadi. Koreys tiliga xos xushmuomalalikni, mehr muhabbatni, hurmat-ehtiromni ifodalovchi so‘zlarning strukturasi va badiiy matnda, tilda qo‘llanilishi masalasi koreys xalqining o‘zlari uchun ham, bu tilni o‘rganayotganlar uchun ham muhim ahamiyatga ega. Koreys tili darslik va qo‘llanmalarida shu sababli bu masalani yoritishga katta-katta qismlar ajratiladi.

Koreys tili emotiv leksikani qo‘llanilish jihatidan qat’iy irearxik qoidalarga rioya qilishni talab qiladi. Nutq stili asosi murojaatdagi xushmuomalalik formalari asosida farqlanadi va bu sistema turli-tumanligi va murakkabligi bilan xarakterlanadi. Nutq etiketi (xushmuomalalik) dunyodagi birorta tilda koreys tilidagidek aniq va puxta shakllantirilmagan. Masalan, o‘zbeklarda o‘zidan kattalarga «siz» deya murojaat qilishning yagona belgisi mavjud bo‘lsa, koreys tilida xushmuomalalik barcha so‘z turkumlariga xos belgilar bilan ajralib turadi. Bunday xususiyatni yana yapon tilidagina ham kuzatish mumkin. [Lee and Ramsay 2000: 224]. Tabiiyki tilning bunday xususiyati sevgi emotivlarida ham o‘z aksini topmay qolmaydi. So’z turkumi 품사	Umimiy so’zlar 예사말		Hurmat 종칭어		Kamtar 경어
Ot 명사	말 나이 밥 병 집		말씀 연세 진지 병화 댁		말씀
Olmosh 대명사	이사람 그사람 저사람 나 네		이분 그분 저분 저 너희		저 저희
Fe’l 동사		주다 묻다		드리다 여쭙다

XULOSA
Qisqa qilib aytganda, dunyo tillarining barchasi tarixiy taraqqiyoti davomida o‘zga tillardan so‘z qabul qilish – neologizmlardan mustasno emas. Neologizm deganda biz “tilning lugʻat tarkibiga til tarixining maʼlum bir davrida kiritilgan, boshqa tilga xos yoki qabul qiluvchi lisonning lingvistik vositalari yordamida oʻzlashtirilgan, oddiy yoki murakkab shaklli yangi birlik sifatida koʻrsatilishi mumkin boʻlgan leksemalar/jumlalar”ni tushunamiz. Bu so‘zlarning etimologik tadqiqi tilshunoslik va atamashunoslik sohalariga qiziqarli faktlarni taqdim etadi. Shuningdek, biz neologizmlarni ko’rib chiqish davomida nafaqat oddiy, balki murakkab shakllarni (birikmalarni) ham o’z ichiga olishini kuzatdik. Muayyan so‘zlashuvchilar guruhiga mansub neologizmlar bilan hammaga tegishli ommabop neologizmlar bir xil ma’no va maqomga ega bo’lmasligi mumkin.Talabalar o‘z dunyoqarashini, tilni bilish chegaralarini kengaytiradi, undan amaliy foydalanish tajribasiga ega bo‘ladi, koreys tilidagi nutqni tinglashni va eshitishni, loyihalarni himoya qilishda bir-birini tushunishni o‘rganadi. Bolalar ma'lumotnomalar, lug'atlar, kompyuter bilan ishlaydilar va shu bilan haqiqiy til bilan to'g'ridan-to'g'ri aloqa qilish imkoniyatini yaratadilar, bu tilni sinfda faqat darslik yordamida o'rganish mumkin emas.Talaba mustaqil ravishda yoki o'qituvchi rahbarligida muammoning echimini izlaydi, bu nafaqat tilni bilishni, balki katta hajmdagi fan bilimlariga ega bo'lishni, ijodiy, leksik va intellektual qobiliyatlarga ega bo'lishni talab qiladi. Koreys tili kursida loyiha usuli deyarli har qanday mavzu bo'yicha dastur materialining bir qismi sifatida ishlatilishi mumkin.Koreys tili darslarida kompyuter o'quv dasturlari bilan ishlash shakllariga quyidagilar kiradi: lug'atni o'rganish; talaffuzni mashq qilish; dialogik va monologli nutqni o'rgatish; leksik kompetensiyani o'rganish; grammatik hodisalarning rivojlanishi.Internet resurslaridan foydalanish imkoniyatlari juda katta. Global Internet har qanday joyda joylashgan talabalar va o'qituvchilar uchun zarur bo'lgan har qanday ma'lumotni olish uchun sharoit yaratadi globus: oʻlkashunoslikka oid materiallar, yoshlar hayotidan yangiliklar, gazeta va jurnallardagi maqolalar va boshqalar.Internetdan foydalangan holda koreys tili darslarida siz bir qator didaktik vazifalarni hal qilishingiz mumkin: global tarmoq materiallaridan foydalangan holda o'qish ko'nikmalari va ko'nikmalarini shakllantirish; maktab o'quvchilarining leksik kompetensiya ko'nikmalarini oshirish; talabalarning so'z boyligini to'ldirish; talabalarning koreys tilini o'rganish motivatsiyasini shakllantirish. Talabalar Internet orqali o'tkaziladigan testlar, viktorinalar, tanlovlar, olimpiadalarda qatnashishlari, boshqa mamlakatlardan kelgan tengdoshlari bilan leksik kompetensiyamalari, chatlarda, videokonferentsiyalarda qatnashishlari mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

1. 
   Mirziyoyev Sh.M. “Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz.”-T “O‘zbekiston”,2016
   
2. 
   Mirziyoyev Sh.M. “Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz.”-T “O‘zbekiston”,2016
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 dekabrdagi «Koreys tillarini o’rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi PQ-1875-sonli qarori.
   
4. 
   Iriskulov A.T va boshqalar Kids‘ Koreys pupil‘s book 2sinf –Toshkent O’zbekiston; 2014
   
5. 
   Xoshimov O‘. Yoqubov I. Koreys tili o‘qitish metodikasi. T., - 2003
   
6. 
   “Методика – чет тили ўқитиш назарияси” фанидан. Бухоро – 2016
   
7. 
   Boltayeva G. O’zbek tilining nazariy grammatikasi. – T: Navoiy 2009.
   
8. 
   Jo In – hwa. Koreys tili grammatika lug’ati. – T: KOICA 2011.
   
9. 
   Sh. Shoabduraxmonov, M.Asqarova, A.Xojiyev, I.Rasulov, , X.Doniyorov Hozirgi o'zbek adabiy tili. 1-qism .T., «O'qituvchi” 1980.
   

10. J. Jalolov. Koreys til o’qitish metodikasi. T.,, O’qituvchi“ 2012