Mundarija: Kirish i-bob. O’simliklarning haroratga moslanishi

Mashg‘ulotning maqsadi. Kuzgi bug’doy navlariga sovuqning ta‘sirini o’rganish orqali ularning sovuqqa chidamlilik darajasini aniqlash.
Kerakli asbob va reaktivlar. Tesha yoki bolta, polietilen plenkasi, 2%li saxaroza eritmasi, toza suv, rastilni yoki boshqa idishlar, qaychi, karton, paxta, termometr.
Vazifalar:

1. 
   Kuzgi bug’doy ekilgan daladan maysalarni olib kelish.
   
2. 
   Maysalarni yuvib tozalash va tajriba o’tkazish uchun tayyorlash.
   
3. 
   Tajribalarni o’tkazish va bir qafta o’stirilgan o’simliklarning tiriklik darajasini aniqlash.
   
4. 
   Daladagi maysalarning umumiy holatini aniqlash va xulosa qilish.
   

Ishning borishi. Kuzgi bug’doy ekilgan va tuproqlari muzlab qolgan maydonlarning 3-4 joyidan, bug’doy maysalarini 8-10 sm chuqurlikdagi ildizlari bilan kovlab olinadi. Ayniqsa, tuplanish bo’g’inlarining zararlanmasligiga e‘tibor qaratiladi. Kovlab olingan o’simliklar polietilen plyonkasiga o’ralib laboratoriyaga keltiriladi.
Tuproqlari bilan laboratoriyaga keltirilgan materiallarning muzlari eritiladi, so’ngra maysalarning ildizlari toza va laboratoriya haroratidagi suv bilan yuviladi. Yuvib tozalangan o’simlik maysalarining ildizlari 3-4 sm va poyasi barglari bilan birgalikda 5-6 sm qoldirilib, ortiqchasi qirqib tashlanadi. Ildiz va poyaning uzunligi tuplanish bo’g’inidan boshlab belgilanadi.
Yuqoridagi usulda tayyorlangan maysalar ichiga 2%li saxaroza eritmasi solingan chinni yoki shisha idishlarga joylashtiriladi. Chinni rastilnilardan foydalanilsa, yanada yaxshiroq bo’ladi. O’simliklar to’g’ri joylashtirilishi uchun rastilnilarning usti teshikchali karton qog’ozi bilan qoplanishi mumkin. O’simliklar shu teshikchalarga joylashtiriladi. Ildizlar va tuplanish bo’g’inining pastki qismi eritmaga va keyinchalik suvga botib turishi kerak. Saxaroza eritmasi, bir sutkadan keyin, toza suv bilan almashtiriladi. Ya‘ni eritma to’kib tashlanadi va o’rniga suv solinadi. Suv solingan maysalar yorug’ joyda 20-25⁰C haroratda bir hafta mobaynida o’stiriladi. Har ikki kunda suv almashtiriladi.
Bir hafta muddat tugagandan keyin tirik o’simliklar soni
aniqlanadi. O’lgan o’simliklar yangi barg va ildizchalar hosil qilmaydi.
Ularning umumiy ko’rinishi 2- rasmda tasvirlangan.