|
Mantiqiy va mexanik xotiraning rivojlanganlik darajasini о‘rganish.
О‘tkazish usuli: Bolaga ikki qator sо‘zlar takdim etiladi. Birinchi qatordagi sо‘zlarning orasida mazmuniy aloqa bо‘ladi, ikkinchi qatordagi sо‘zlarning orasida esa hech qanday aloqa bо‘lmaydi. Eksperiment о‘tkazuvchi bolaga о‘rganilayotgan qatordan о‘n juft sо‘zlarni о‘qib beradi (juftliklarni о‘qish orasidagi vaqt besh soniya). О‘n soniyadan sо‘ng chap qatordagi sо‘zlar о‘qiladi. Tekshiruvchi esa bola tomonidan eslab qolingan sо‘zlarni о‘ng qatorning yarmiga yozadi.
Olingan natijalarning taxlili: Mantiqiy xotiraning koeffitsenti quyidagi formula bо‘yicha hisoblanadi.
S = A / V
bu yerda, A - birinchi qatordagi sо‘zlarning mikdori, V – bola eslab qolgan sо‘zlarning mikdori, S – mantiqiy xotiraning koeffitsenti.
Mexanik xotiraning koeffitsenti– S xuddi yuqoridagi formula asosida hisoblanadi.
Biz maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar bilish faoliyatini qay darajada rivojlanganligini quyidagi mezonlar asosida belgilab bordik.
Topshiriqni bajarilishini baxolash mezonlari.
5 ball – topshiriqni tо‘liq bajardi.
ball – topshiriqni yordam asosida bajardi.
ball – topshiriqni bajara olmadi.
II BOB. Maktabgacha tarbiya yoshidagi nutqi tо‘liq
rivojlanmagan bolalar bilish faoliyatini rivojlantirish usullarini takomillashtirish (tavsiyalar berish).
2.1. Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar bilish faoliyatini о‘yinlarda rivojlantirish.
Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarda predmetlarning mazmun va moxiyatidan ajralmas bо‘lgan biror bir belgisiga asoslanadilar. Biroq bolalar predmet shaklini ajratib mavxumlashtirishni tez bajara olmaydilar. Ular geometrik shakllarni idrok qila turib, odatda biror bir predmet bilan о‘xshatadilar (kvadratni kо‘pincha “Deraza”. “Kubikni”, aylanani , g‘ildirakni “Koptok” deb kabi nomlaydilar. Bolalar duch kelgan shaklni farqlashga extiyoj sezadilar. Ular kо‘pincha predmetni nimaga о‘xshashi va ularda mavjud tushunchalar orsidagi boshqa turli shakllardan nimasi bilan farqlanishini aniqlashga urinishadi.
Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarni kо‘ruv fazoviy analiz sintez va kо‘rgazmali – harakatli tafakkurning sust rivojlanganligini biz kesma rasmlarni qismlarini yig‘ishda qiyinchilik kuzatildi. Metodika bir necha marta takrorlanganda ham rasmlarni joy – joyiga qо‘yishda xatolarga yо‘l qо‘ydilar. Bundan kо‘rinib turibdiki bolalarning diqqatining tarqoqligi va idrokning
Bilishga doir ruhiy jarayonlar sezgi, idrok, xotira, xayol, tafakkur, shuningdek nutqni rivojelantirish aqliy tarbiyaning muhim vazifasidir.
Tevarak atrofni bilish sezgi va idrokdan boshlanadi. Ularning rivojlanganlik darajasi qanchalik yuqori bо‘lsa, borliqni bilib olish imkoniyati shunchalik kо‘p bо‘ladi.
Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarda ongli ravishda eslab qolish qobiliyati tarkib topadi, xotira xajmi kengayadi; vazifa ixtiyoriy diqqatni mashq qildirish uni foydali bilimlar bilan boyitishdan iborat. Bolalarda bilish faoliyatini rivojlanishida xayol ijodiy faoliyat uchun zarurdir, shuning uchun uni bog‘cha yoshidan boshlab rivojlantirib borish katta ahamiyatga ega. Maktabgacha tarbiya yoshining dastlabki bosqichlarida bolalarda tasavvur xayoli bо‘ladi. Hayotiy tajribaning ortib borishi va tafakkurning rivojlanishi bilan ijodiy hayol tarkib topadi. Bolalar bilish faoliyati tevarak atrof tabiati kishilar mehnatini kо‘ra bilishlari va maktabgacha tarbiya muassasasida tarbiyachining va logopedning olib borgan mashg‘ulotlarida ularni har tomonlama bilish faoliyatlari rivojlantiriladi ulardagi kamchiliklar korreksiyalanadi. Bolalarning bilish faoliyatlaridan idrok, xotira, diqqatni turli xildagi didaktik о‘yinlar asosida rivojlantiriladi.
“О‘xshashini olib kel” о‘yini
О‘yining maqsadi: Narslarning nomini eslab qolishga о‘rgatish orqali bolalarning lug‘atini boyitish.
О‘yin uchun jihozlar: Turli о‘yinchoq va buyumlar, shu buyumlarning rasmi aks ettirilgan kartochkalar. Katochkalar bunday vaqtda juft bо‘lishi ham mumkin. Buyumlar о‘rniga kartochkalardan foydalanish ham tavsiya etiladi.
О‘yinni о‘tkazish: Bu о‘yinni uch xil variantda о‘ynash mumkin.
Variant. Juft kartochkalarning bir nusxasini xonaning har yeriga tarqatib qо‘yiladi. Bolaga kartochkaning ikkinchi nusxasi beriladi. Bola qо‘liga olgan kartochkada nimaning rasmi aks ettirilgan bо‘lsa, oldin uning nomini shaklini aytadi. Sо‘ng bolaga kartochkalardan xuddi shuning о‘ziga о‘xshashini topib kelish vazifasi beriladi. Bola qо‘lidagi kartochkaning о‘xshashini topib kelganidan keyin uni bolalarga qо‘rsatadi va nomini yana bir bor takrorlaydi.
Variant. Bolaga kartochka kо‘rsatiladi va orqasini о‘girib qо‘yiladi. Bola kо‘rib esida qolgan bо‘yicha kartochkaning о‘xshashini topib olib keladi va u haqda sо‘zlab beradi.
Variant. Kartochkalar о‘rnida buyumlardan foydalaniladi. Buyumlarga qarab ularning rasmlari yoki rasmlarga qarab topish vazifasi beriladi. Har ikki variantda ham birinchisidan singari buyumning nomini qayta ayttirish usuli qо‘llaniladi.
“О‘xshaydimi- о‘xshamaydimi” о‘yini
O‘yining maqsadi: Bolalarning narsalarning tuzilishi, tashqi ko‘rinishi haqida tushunchalarni mustahkamlash, so‘z boyligini orttirish va idrok qilishga o‘rgatish va so‘zlab berish qobilyatini o‘stirish.
O‘yin uchun jixozlar: Ikkita uy jihozlari, ikkita o‘yinchoq, ikki xil gulning rasmi va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
