Mundarija kirish i-bob ko’llar haqida umumiy mal`lumot

1.3 Ko'llarning paydo bo'lishi
Sayyoramiz yuzasida paydo bo'lgan chuqurliklar, chuqurliklar shamol, quyosh, suv, shuningdek, haroratning o'zgarishi relyefning tabiatiga juda kuchli ta'sir ko'rsatadi. Turli tashqi omillar ta'siri ostida: shamol, yomg'ir , harorat - yer yuzasida chuqur va bo'shliqlar paydo bo'ldi. Vulqonlarning otilishi natijasida ko'plab depressiyalar ham paydo bo'ldi. Ba'zi tog ' ko'llari yo'qolgan vulqonlarning kraterlaridir.
Keyin tabiiy "kosa" suv bilan to'ldirilgan bo'lib, u qor va muzliklarning erishi natijasida ularga kirdi. Suv ham mo'l-ko'l yomg'ir va yer osti daryolari tomonidan keltirildi. Ular buloqlar shaklida buziladi va ko'llarni suv bilan oziqlantirishi mumkin. Ammo ko'lning kosasi abadiy to'ldirilmaydi. Ushbu "piyola" ga mos kelmaydigan suv ko'ldan oqib o'tadi va daryolar hosil qiladi.
Buloqlardan suv oladigan va chiqadigan ko'l chiqindi deb ataladi. Agar ko'l er osti suvlari bilan oziqlanmasa va uning oqimi bo'lmasa, u shafqatsiz deb ataladi. Bunday ko'l asta-sekin quritilishi mumkin, chunki suv uning yuzasidan bug'lanadi.
Bundan tashqari, vaqtinchalik, ya'ni doimiy bo'lmagan ko'llar mavjud. Qorning erishi paytida ular suv bilan to'ldiriladi. Bu issiq mavsumda sodir bo'ladi. Va sovuqda bu tabiiy "kosa" bo'sh. Ko'pincha bunday ko'llar kichik maydonga ega.
Kelib chiqishi boʻyicha koʻl havzalari 5 ta guruhga boʻlinadi. Tektonik ko'llar havzalari - yoriqlar, yoriqlar va cho'kishlar natijasida hosil bo'lgan qobiq... Bunday ko'llar o'zining katta tikligi va chuqurligi bilan ajralib turadi. Misol tariqasida - Baykal ko'li, O'lik dengiz, Chad, Titikaka.
Vulkanik ko'llar havzalari - vulqon kraterlarida yoki lava maydonlarining pasttekisliklarida hosil bo'lgan. Misol sifatida Kamchatka, Java va Yangi Zelandiya ko'llarida Kurilskoye ko'lini keltirishimiz mumkin. Suratda - Kelimutu vulqonining kraterlaridagi ko'llar.
Muzlik (morena) ko'l havzalari muzliklarning eroziyalanishi va muzlik relyef shakllari oldida suv to'planishi bilan harakatlanuvchi muzliklar orqali qaziladi. Muzlik erib ketganda, u olib keladigan material tepaliklar, tizmalar, tepaliklar va pastliklar shaklida to'planadi. Bunday ko'llar odatda tor va uzun bo'lib, muzlikning erish chizig'i bo'ylab cho'zilgan - Finlyandiya, Kareliya, Alp tog'lari, Urals, Kavkaz ko'llari.