Mundarija kirish. 3 I bob. Transmiluy korporatsiyalarning paydo bo’lishi va rivojlanishining ilmiy nazariy asoslari 8

United States <2) )1ИННННИЯННВНННВ ⁴⁷ China (1) | . 21
India (3) 19
United Kingdom (4) jMHBB ¹⁵
Germany (7) 13
Japan (10) )ШШЖ ¹³ Brazil (4) 11
Mexico (8) } . 11
Indonesia (14) } 8
Malaysia (14) j 5 Philippines (-) j 5 France (10) j^| ⁵ Australia (10) (Hi 5
Myanmar (-) | 4 ■ Developed countries
Viet Nam (18) f 4 :r Developing economies

1. 
   rasm TMKlar uchun istiqbolli qabul qiluvchi iqtisodiyotlar (Iqtisodiyotni
   

bosh taniov deb olganlar foizi)<sup>2

1</sup> https wwvv nnf.ore. external datamapper \GDPD a WiO OEM PC APVEC WEOWORLP
‘ https: unctad огц en/'PublicationsLibrarv \\ebdiae)a20Kxi3 en,pdf UNCTAD world investment prospects survey 20162018,10 bet



Bundan tashqari, hozirgi kunda mavjud 810 mingdan ortiq ffiiallariga ega 82 ming TMKlar mavjudligi haqida yuqorida bilib oldik. Ulardan 18% TMKlar AQSh hissasiga to’g’ri keladi¹. Ya’ni qariyb 15 mingga yaqin TMK bosh ofislari AQSh mamlakatida joylashgan bo’lib, ushbu ko’rsatkich bo’yicha dunyoda birinchi o’rinda turadi.
AQSh mamlakatida Transmilliy korporatsiyalar paydo bo’lishi va rivojlanishini tahlil qilsak, ushbu mamlakatda TMK paydo bo’lishi asosida kichik biznes va mikrofirmalar o’mi katta hisoblanadi. Umuman olganda, AQShda TMKlarining paydo bo’lishi va rivojlanish jarayoni boshqa mamlakatlar TMKlamikidan farqli tomoni ham ulaming kichik korxona, mikrofirma shaklda tuzilib, kelajakda korxona o’z mablag’lari, banklar, biqalar orqali moliyalashtiriladi va bosqichma-bosqich yirik kompaniya tarzida namoyon bo’ladi. Bularga misol qilib, “Apple”, “Google”, “Amazon”, “Wall-Mart” kabi jahonga mashhur va taniqli, iqtisodiy salohiyati jihatidan nafaqat AQSh balki, dunyoda yuqori o’rinlarda yumvchi TMKlami keltirishimiz mumkin. Quyida AQShda faoliyat olib bomvchi Top-10 TMKlaming faolyatini iqtisodiy tahlil qilamiz.
Dunyodagi yirik korporatsiyalar faoliyatini tahlil qiluvchi Amerikaning “ Fortune” jumali 2017 - yilda chop etgan “Fortune - 500 2017 ” maqolasida hozirgi jahon iqtisodiyotida salmog’li o’ringa ega bo’lgan 500 ta jahon va AQSH TMK arming o’rinlari, iqtisodiy ko’rsatkichlari, asosiy faoliyatlari haqida ma’lumot berib o’tgan. Quydagi 2.1.1-jadvalda AQSH TMKlarining top-lOtalik o’mini ko’rishimiz mumkin.
Jadvaldan ko’rinib turibdiki, Top-10 talikdagi barcha TMK laming umumiy daromadi 2,113 trilion AQSH dollaridan ziyod summani tashkil etadi. Buni dunyoning yetakchi va rivojlangan mamlakatlarining YalM bilan solishtiradigan bo’lsak, Fransiya (2,418 $ trln.), Italiya (1,821 $ trln.), Kanada (1,552 $ trln.), Rossiya (1,366 $ trln.) kabi mamlakatlarining YalMidan ko’p ekanligini ko’rishimiz mumkin.