Mundarija kirish. 3 I bob. Transmiluy korporatsiyalarning paydo bo’lishi va rivojlanishining ilmiy nazariy asoslari 8

3.2 O’zbekiston Respublikasida TMK larni jalb qilishda mavjud muam molar va ularni hal qilishda rivojlangan davlatlar tarjibasidan foydalanish imkoniyatlari
O’zbekiston Respublikasida so’nggi yillarda TMK larni jalb qilishga ahamiyat berilmoqda. Zeroki TMK investitsiya oqimining bir manbayi hisoblanadi. O’zbekiston iqtisodiyotiga hozirgi kunda Amerika, Germaniya hamda Xitoy, Yaponiya, Koreya TMKlarini kirishga bo’lgan qiziqishi yuqori.
Bu TMKlar oziq ovqat, sanoat hamda farmasevtika, avtomobil sohasida faoliyat yuritishadi. Xususan O’zbekistonga kirib kelgan Amerikaning mashhur TMK si KFS oziq ovqat sohasida faoliyat yuritadi yani restoran biznesi bilan shug’ullanadi.
Respublikamiz iqtisodiyotining barqaror rivojlanishini ta'minlash, korxonalami zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan qurollantirish, fan sig'imkorligi yuqori bo'lgan ishlab chiqarishlarni rivojlantirish yirik hajmda investitsiyalami talab qiladi. Mazkur masalani ijobiy hal qilish maqsadida MSG (moliya-sanoat guruhlari)ni tuzish lozim. MSG da moliya kapitali bilan sanoat kapitali birlashib, investitsiya

¹ http://vvww.minecoriomv.uz/uz/node/1477 Iqtisodiyot vazirligining “0‘zbekiston Respublikasini 2017-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanlinsh yakunlari to‘g‘risida” bayonoti

54



jarayonlarining faollashishiga va milliy iqtisodiyotimizning raqobatbardoshligini oshirishga ko'maklashadi. Jahon amaliyotiga ko'ra, MSG ni tashkil etish qator afzalliklarga ega:

• 
  investitsion loyihalami amalga oshirish uchun moliya kapitali bilan sanoat kapitali birlashadi va natijada moliya resurslarining aylanishi tezlashadi;
  
• 
  milliy kompaniyalaming xalqaro bozorlardagi raqobatbardoshligi oshadi;
  
• 
  guruh a'zolarining o'rtasida o'zaro hisobkitoblami amalga oshirish uchun qulay imkoniyat yaratiladi, bu iqtisodiyotda debitorlik va kreditorlik qarzdorlikni qisqartiradi;
  
• 
  yangi texnika va texnologiyalami yaratish uchun moliya resurslami j ami ash imkoniyati tug'iladi;
  
• 
  guruh a'zolarining depozitlari, hisob-varaqlari va boshqa aktivlari konsentratsiyalashuvi natijasida tijorat banklarining resurs bazasi kengayadi;
  
• 
  guruh a'zolari bo'lmish moliya institutlari korxonalaming va aksincha, korxonalar moliya institutlarining boshqaruvida ishtirok etib, korporativ boshqamvning sifati oshadi;
  
• 
  guruh a'zolari bo'lmish qarzdorlar boshqaruvidga ishtirok etishi tufayli tijorat banklarining ulami kreditlashlarida risk darajasi pasayadi va hokazo. O'tish iqtisodiyoti sharoitida MSG ning paydo bo'lish sabablari quyidagilardan iborat:
  
• 
  texnologik va kooperatsion aloqalami o'matish zaruriyatining mavjudligi;
  
• 
  iqtisodiyotning mezodarajasida barqarorlashtiruvchi subyektni yaratish zaruriyati;
  
• 
  kapitalning konsertatsiyalashuvini xalqaro tajribasidan bank tizimi va xususiylashtirish jarayonida foydalanish zaruriyati. Rossiyada moliya-sanoat guruhlari reyestriga 35 ta moliya-sanoat guruhlari kiritilgan. jumladan, «Uralskiye zavodi» (Ijevsk), «Sokol» (Voronej), «Nijegorodskiye avtomobili» (Nijniy Novgorod), «Magnitogorskaya stal» (Magnitogorsk) va boshqalar. Mazkur guruhlar quyidagi miqdoriy ko'rsatkichlar orqali tavsiflanadi: