Mulkiy va ekologik soliqlar fanidan mustaqil ish

Uglerod soligʻi qanday ishlaydi?
Aksariyat mamlakatlar va submilliy yurisdiksiyalar odatda issiqxona gazlarini ajratadigan mahsulotlar va jarayonlarga soliq soladilar. Bu turdagi soliqlarning baʼzilari qoʻshilgan qiymat soligʻi yoki foyda soligʻi kabi barcha tovarlar yoki faoliyat turlariga tatbiq etiladigan umumiy soliq hisoblansa, boshqalari yoqilgʻi istemoliga aksiz soligʻi kabi uglerodni koʻp talab qiladigan mahsulotlarga qoʻllaniladi. Bunday soliqlar, xususan, yuqori uglerod tarkibli mahsulotlar yoki jarayonlarga yoʻnaltirilgan boʻlib, uning emissiyasini kamaytirishni koʻzlaydi. Baʼzi hollarda bu soliq mexanizmlari ekologik maqsadlarni hisobga olgan holda ishlab chiqilishi mumkin boʻlsa-da, uglerod soligʻining samaradorligi bundan ham yuqoriroq boʻlib, bevosita issiqxona gazlari chiqindilarining narxini belgilay oladi.
Usullari har xil boʻlsa-da, odatdagi uglerod soligʻi mahsulot yoki jarayonning issiqxona gazlari chiqindilari (metrik tonna karbonat angidrid ekvivalenti tCO2e bilan oʻlchanadi) va ular uchun toʻlanishi kerak boʻlgan soliq oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri bogʻliqlik yaratadi.
1-jadval
Uglerod soligʻini loyihalashning asosiy yoʻnalishlari

Soliq solinadigan bazani aniqlash	Soliq stavkasini aniqlash	Potensial kiruvchi taʼsirlarni oldini olish	Daromadlardan foydalanishni aniqlash	Nazorat va muvofiqlikni taʼminlash
1.Iqtisodiyotning qaysi sohalarini qamrab olishni aniqlash. 2.Qaysi gazlarga soliq solishni aniqlash.	1.Soliq stavkasini belgilashdagi asosiy meʼyorlarni aniqlash. 2.Vaqt oʻtishi bilan soliq stavkasi oʻzgarishini belgilash.	1.Soliqning uglerod sarfi yoki taqsimotga salbiy taʼsir qilish xavfini baholash. 2.Xavflarni kamaytirish boʻyicha chora-tadbirlar xarajatlari va foydalarini koʻrib chiqish.	1.Uglerod soligʻidan kutilayotgan daromadni hisoblash. 2.Daromadni qayta taqsimlash, daromad soligʻini pasaytirish, xarajatlarni koʻpaytirish yoki har uchalasini bajarish kerakligini aniqlash.	1.Soliq maʼmurchiligi uchun zarur boʻlgan vazifa va majburiyatlarni aniqlash. 2.Soliqdan qochish va boʻysunmaslik uchun tegishli jarimalarni ishlab chiqish.