Mulkiy va ekologik soliqlar fanidan mustaqil ish

Mamlakatlar boʻyicha uglerod chiqindisining narxi

Mamlakatlar	1 tonna uglerod chiqindisining narxi (AQSh dollarida)
Buyuk Britaniya	22
Chili	5
Daniya	31
Finlandiya	48-83
Fransiya	24
Islandiya	10
Hindiston	6
Irlandiya	28
Yaponiya	3
Meksika	1-4
Norvegiya	4-69
Portugaliya	5
Janubiy Afrika	8.5
Shvesiya	132
Shvesariya	87

Soliq stavkalari - Iqtisodiy nazariya uglerod soligʻi uglerodning ijtimoiy qiymatiga teng boʻlishi kerakligini taklif qiladi, bu bugungi kunda qoʻshimcha bir tonna karbonat angidrid chiqarilishi natijasida atrof-muhitga yetkazilgan zararning qiymatidir. Soliq stavkasi ham iqlim oʻzgarishidan kutilayotgan ortib borayotgan zararni aks ettirish uchun vaqt oʻtishi bilan oshishi kerak. Vaqt oʻtishi bilan oʻsib borayotgan narx, shuningdek, emitentlarga koʻproq ish qilishlari kerakligi va yanada agressiv texnologiyalarga investitsiyalari iqtisodiy jihatdan oqlanishi haqida signal beradi. Uglerod soligʻining muammolaridan biri maʼlum bir soliq stavkasidan kelib chiqadigan emissiyalarni kamaytirish darajasini prognoz qilishdir.
Soliq bazasini aniqlash
Uglerodni soligʻini ishlab chiqishning birinchi qadamlaridan biri soliq bazasini aniqlashdir: qaysi gazlar, iqtisodiyotning qaysi tarmoqlari va soliq qaysi faoliyat turlarini qamrab oladi? Siyosatchilar soliq toʻlash uchun qaysi yuridik shaxs javobgar boʻlishini hal qilishda har xil yondashuvlardan foydalanadilar. Bu masalalar boʻyicha qarorlar nafaqat soliqlarni qoplash, balki maʼmuriy yuk va siyosiy maqbullik kabi masalalarga ham muhim taʼsir koʻrsatadi.
Soliq bazasini aniqlash bir qator qarorlarni oʻz ichiga oladi. Birinchi navbatda, siyosatchilar uglerod soligʻini qaysi chiqindilarga, xususan, maʼlum sohalarga, faoliyat turlariga va gazlarga yoʻnaltirishni belgilashlari talab etiladi. Keyinchalik, yetkazib berish zanjirida (supply chain) soliq solinadigan nuqtani aniqlash kerak boʻladi. Va nihoyat, hukumatlar maʼlum bir chegaradan past boʻlgan emissiyalarni soliqdan ozod etishni oʻylab koʻrishlari maqsadga muvofiq boʻladi.
Uglerod soligʻi bazasini aniqlashning birinchi bosqichi qaysi chiqindilarni qamrab olishni belgilashdir. Uglerod soligʻining qoʻllanilishi maqsadli tarmoqlar yoki quyi tarmoqlarga, issiqxona gazlari turlariga yoki yonilgʻi turlariga asoslangan boʻlishi mumkin. Turli mamlakatlarda qoʻllaniladigan yondashuvlar turlicha boʻlsa ham (11-jadval), mavjud tajribaga asoslanib, ikkita umumiy boshlangʻich nuqtani ajratish mumkin.
Soliq toʻlovchilar
Uglerod soligʻi upstream (neftni qayta ishlash zavodida), midstream (distribyutor darajasida) yoki downstream (isteʼmolchilar darajasida) qoʻllanilishi mumkin va bu yoqilgʻidan chiqadigan chiqindilar toʻgʻrisidagi qarorlarga bir xil taʼsir qiladi. Soliq yuki yetkazib berish zanjiri boʻylab oʻtishi sababli oxir oqiboatda soʻnggi ishtirokchi boʻlgan isteʼmolchilar soliqning haqiqiy toʻlovchisi boʻladi va uglerod soligʻi asosan ularning qarorlariga taʼsir oʻtkazadi.
Soliq toʻlash uchun masʼul boʻlgan yuridik shaxsni aniqlash
Soliq mehanizmini yaratishda yana bir muhim qaror- bu uglerod soligʻini toʻlash uchun qonuniy javobgarlikka ega boʻlgan tomonni aniqlashdan iborat. Mazkur qaror soliqni tartibga solish jarayoniga va nuqtasiga, xususan, yoqilgʻi soligʻi yoki toʻgʻridan-toʻgʻri emissiyaga nisbatan qoʻllanilishiga va, albatta, mamlakatning huquqiy tizimiga bogʻliq boʻladi.