Muhokama qilinib o‘quv jarayoniga foydalanish uchun tavsiya qilingan


 2. Boshkaruvning tashkiliy farmoyish usuli



Download 2,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet346/389
Sana30.12.2021
Hajmi2,43 Mb.
#97407
1   ...   342   343   344   345   346   347   348   349   ...   389
Bog'liq
kichik biznes va tadbirkorlik

10. 2. Boshkaruvning tashkiliy farmoyish usuli. 
Xujalik  tashkilotlarining  ishlab  chikarishni  boshkarish  buyicha  faoliyati  boshkaruvning 
turli  tashkiliy-farmoyish  usullarini  kullash  bilan  boglikdir.  Boshkaruvning  tashkiliy-
farmoyish  usullari  boshkaruvchi  va  boshkariluvchi  tizimlar  samarali  faoliyat  yuritishini 
ta‘minlovchi  ta‘sir  etish  tizimidan  iboratdir.  Boshkaruvning  tashkiliy-farmoyish  usullari 
iktisodiy usullarni tuldirib, bozor iktisodiyoti konunlari. Xukukiy aktlarni  xisobga olish va 
bajarishga asoslanadi. 
Davlat  maxsus  tuzilgan  boshkaruv  tashkilotlari  vositasida  boshkariladigan  tizimga 
ma‘muriy  va  tashkiliy  jixatdan  ta‘sir  utkazadi.  Menejment  tizimida  tashkiliy  usullar 
umumiy  maksadga  erishish  uchun  ishlab  chikaruvchilarning  xamkorlikdagi  xarakati 
tartibga  solinadigan  ma‘muriy  xujjatlar  asosida  amalga  oshadi.  Tashkiliy-farmoyish 
usulini kullash asosini boshkaruvning barcha tamoyilariga rioya kilish tashkil etadi. 
Nima  sababdan  boshkaruvning  ma‘muriy-farmoyish  usullari  ma‘muriy  shakllar  bilan 
kushib  olib  boriladi.  Bu  kup  xollarda  tashkiliy  ta‘sir  ma‘muriy  xukukni  kullash,  ya‘ni 
karor  va  farmoyishlarni  amalga  oshirishga  asoslanadi.  Lekin,  «boshkaruvning  tashkiliy-
farmoyish  usuli»  tushunchasi  «ma‘muriy  boshkaruv  usuli»  tushunchasidan  bir  muncha 
kengdir, chunki tashkiliy-farmoyish usullari boshkaruvning turli darajalariga turli kulamda 
va  shaklda  tashkiliy  ta‘sir  etishni  urganish  masalalarini  xam  kamrab  oladi.  Tashkiliy-
farmoyish usullari tashkiliy aniklikni ta‘minlaydilar, tashkiy tizim, boshkaruvning xar bir 
bugini  vazifalarini  belgilab  beradi,  boshkaruv  apparati  intizomi  va  faoliyati 
samaradorligini ta‘minlaydi, ishda tartib urnatadi, karor. Farmoyishlarni bajaradi, kadrlarni 
tanlaydi va joy-joyiga kuyadi va x.k. Boshkaruvning tashkiliy farmoyish usullari ularning 
ishlab  chikaruvchilarga  ta‘sir  etish  manbaalari  va  yunalishlari  buyicha  turlarga  ajratiladi. 
Bunga  boglik  xolda  ta‘sir  etishning  tashkiliy-farmoyish  usullari  uch  guruxga  bulinadi: 
tashkiliy-barkarorlashtiruvchi, farmoyish va intizom. 
Ta‘sir  etishning  tashkiliy-barkarorlashtirish  usullari  asosiy  maksadi  xamkorlikda  ishlash 
uchun  tashkiliy  asos  yaratishdir,  ya‘ni,  vazifa,  majburiyat.  Javobgarlik  va  vakolatlarni 
taksimlash, tartib urnatish va x.k. Ma‘muriy ta‘sirning tashkiliy shakllarining ikki tashkiliy 


 
181 
reglamentlash  va  tashkiliy  meyorlash  turi  mavjud.  Tashkiliy  reglamentlash  vositasida 
davlat  boshkaruvchi  va  boshkariladigan  tizimga  ularning  makbul  nisbatini,  tashkiliy 
tizimini  va  xar  bir  darajada  boshkaruv  chegaralarini  aniklash  maksadida  ta‘sir  etadi. 
Tashkiliy  reglamentlashga  misol  kilib  lavozimlar  xakida  Nizomni  kursatish  mumkin. 
Tashkiliy  meyorlash  xujjatlari  vositasida  xom-ashyo,  materiallar  sarfini  meyorlash, 
maxsulotlar  ishlab  chikarishga  mexnat  sarfi  ishlab  chikarish  fondlaridan  foydalanish 
texnikaviy va texnologik meyorlar (standartlar, meyorlar, kayta ishlov berish usuli, tartibi 
va  x.k.) ishlab chikarishini tashkil etish meyorlari (makbul ishlanma kulami). 
Ta‘sir  etishning  farmoyish  usullari  cheklovchi  xujjatlarda  kuzda  tutilmagan  mavjud 
vaziyatdan  kelib  chikkan  xolda  kundalik  jadal  boshkarish  maksadida  kullaniladi. 
Farmoyish  ta‘sirining  asosiy  maksadi  boshkaruv  apparatining  anik  xarakati, 
boshkaruvning  barcha  bulinma  va  xizmatlari  barkaror  ishlashini  ta‘minlab  berishdan 
iborat. Ta‘sir etishning farmoyish usullari buyruk, farmoyish, kursatma va boshka meyoriy 
xujjatlar asosida amalga oshiriladi. 
Buyruk - bu raxbarning kul ostidagi xodimlardan ma‘lum vazifani bajarishni yozma yoki 
ogzaki  ravishda  alab  kilishidadir.  Buyruk  fakat  chizikli  boshkaruv  tizimi  raxbari 
tomonidan  beriladi.  Farmoyish  -  xodimlardan  ayrim  ishlab  chikarish  va  xujalik 
masalalarini  xal  etishni  talab  kilishdir.  Farmoyish  boshlik  urinbosarlari,  xizmatlar 
boshliklari,  ular  ega  bulgan  vakolatlari  doirasida  beriladi.  Boshkaruv  amaliyotida 
kullaniladigan ta‘sir kilish usullaridan biri  - ogzaki kursatmadir. Ta‘sir kilish usullaridan 
biri  -  ogzaki  kursatmadir.  Ta‘sir  etishning  bunday  shaklini  barcha  darajadagi  raxbarlar, 
lekin kupincha kuyi darajadagi komandirlar, brigada boshliklari, ustalar kullaydilar.  
Farmoyish  vositasida  ta‘sir  etish  bajarish  muddatlari  bilan  fark  kiladi.  buyruk  va 
farmoyishlar uzok yoki kiska muddatda muljallangan buladi. 
Ґar  bir  buyruk  yoki  farmoyishda  kanday  vazifa  bajarilishi,  kachon  bajarilishi  kerakligi 
belgilanadi. Ta‘sir etishning farmoyish usuli tashkiliy ta‘sirga nisbatan uning bajarilishini 
nazorat  kilishni  kuprok  talab  etadi.  Ijro  etishning  borishi  nazorat  kilingandan  sung  yana 
farmoyish  bilan  ta‘sir  etishga  extiyoj  tugiladi.  Farmoyish  usulining  kullanish  kulami 
boshkaruv kadrlari malakasi, tashabbuskorligi va kobiliyatiga boglikdir. 
Korxonani  boshkarishda  farmoyish  bilan  ta‘sir  etish  fakat  konunga  zid  bulmagan 
xoldagina  bajarilishi  kat‘iy  bulgan  xukukiy  kuchga  ega  buladi.  Shu  sababli  barcha 
tizimdagi  tashkiliy-farmoyish  faoliyati  mavjud  konunchilikka  buysungan  xolda  amalga 
oshishi lozim. 
Intizomiy ta‘sir usullari tashkiliy barkarorlashtiruvchi va farmoyish vositasida ta‘sir etish 
usullarini  tuldirib,  intizomiy  talablar  va  majburiyatlar  tizimi  vositasida  tashkiliy  alokalar 
barkarorligini ta‘minlashga karatilgandir. 
 

Download 2,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   342   343   344   345   346   347   348   349   ...   389




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish