Mühazirə Giriş. Fənnin məqsədi və mahiyyəti (2s)

Mühazirə 4. Qələvilərlə təsir üsulu (2s).
Naften turşusu çoxluq təşkil edən neftlərin zəif qələvi sularla sıxışdırılması cod sulara nisbətən neftverməni 10-15% artırır. Naften turşulu neftlərə qələvilərlə təsir edilməsi nəticəsində SAM-lər əmələ gəlir ki, bu da öz növ­bə­sin­­də fazalar arasındakı gərilmə qüvvəsini azaldır və su ilə süxurun yuyulmasını yaxşılaşdırır. Məsələn, suda yeyici natriumun (NaOH) 0,01-0,1% konsentrasiyası olduqda neftvermə kəskin surətdə artır. Çünki neftlə su sərhəddində səthi gərilmə xeyli azalır, sıxışdırıcı agentin hərəkəti məhdudlaşır. Nəticədə, onun layın neftli hissəsinin vaxtından qabaq yarıb keçməsinin qarşısı alınır. Qeyri-bircinsli laylarda suvurma ilə əhatə artır. Qələvi məhlulun tətbiqində neftin tərkibindəki həll olmuş naften turşuları qələvi məhlullar ilə kontakt hissəsində natrium sabunları əmələ gətirir ki, bu da səthi gərilməni azaldıb neftin suda emulsiyasını yaradır. Əmələ gəlmiş emulsiya süzülmə müqavimətini artırır, nəticədə təsirlə əhatə olunmayan digər kiçik təbəqə və laycıqlar təsirə məruz qalıb neftverməni xüsusi olaraq artırır.
Üsulun tətbiqi nəticəsində neftvermə əmsalının artırılması yatağın işlənilməsinin başlanğıc dövründə tətbiq olunduğu kimi son mərhələnin tətbiqində də yaxşı nəticə verir. Nəticədə, keçiriciliyə görə qeyri-bircinsli laylarda suvurma ilə əhatə artır.
Bir çox kimyəvi maddələr, reagentlər, o cümlədən qələvilər hidrofob mühitə daxil olub onu hidrofilləşdirir. Bundan əlavə qələvi metal ionlar laya vurulduqda mineral əmələ gətirən süxurlarla reaksiyaya girib nəticədə qələvi məhlullarının səmərəliyinə təsir edən amillər yaradır.
Qeyd etmək lazımdır ki, suda NaCl duzunun olması qələvi məhlullara əlverişli təsir göstərir. Məhlulda qələvinin konsentirasiyası xeyli azalır və fazalar arası gərilmə minimal qiymətə çatır. Qələvi məhlul gilliliyi çox olan layda gilin tərkibindəki bəzi minerallar ilə reaksiyaya girir və prosesin səmərəliyini azaldır.
Bəzi hallarda prosesin tətbiqində duz çöküntüləri əmələ gəlir. Quyu dibinə yığılmasından məsaməli kanal tutulur və prosesə mənfi təsir göstərir.