Muhandislik grafikasi

П
1
=

П
1 
- tekislikning gorizontal izi; 

П
2
=

П
2 
- tekislikning frontal izi; 

П
3
=

П
3 
- tekislikning profil izi; 

П
1

П
2

П
3-

- tekislikning izlar uchburchagi deyiladi. 

tekislikning proeksiya o‘qlari bilan kesishgan 

X
, 

Y
, 

Z
nuqtalariga izlarning uchrashuv nuqtalari deyiladi 
(1.25,a-shakl). 
а) 
б) 
в)
А
2
В
2
С
2
С
1
В
1
А
1
х
х
С
2
С
1
а
2
а
1
х
b
1
c
2
c
1
х
c
2
c
1
b
2
b
1
K
1
K
2
х

П1

П2

x
г)
д)
b
2
 
1.24-shakl 
 

---

a) 
 
 
 
b) 
1.25-shakl 
 
1.10. Tekislikning proeksiya tekisliklariga nisbatan turli vaziyati 
Tekislik proeksiya tekisliklariga nisbatan umumiy va xususiy vaziyatda joylashishi mumkin.
Umumiy vaziyatdagi tekisliklar proeksiya tekisliklariga nisbatan qiya joylashgan bo‘ladi. 1.25-shaklda berilgan 
tekislik umumiy vaziyatdagi tekislikka misol bo‘ladi. Bu tekislik proeksiya tekisliklari bilan kesishib izlar 
uchburchagini (

x
,

y
,

z
) hosil qiladi.
Xususiy vaziyatda joylashgan tekisliklar proeksiya tekisliklariga nisbatan parallel yoki perpendikulyar 
joylashgan bo‘ladi. 
Agar tekislik proeksiya tekisliklaridan birortasiga perpendikulyar bo‘lsa, bu tekislik 
proeksiyalovchi tekislik 
deyiladi. 

 
a) 
 
 
 
b) 
 
 
v) 
 
 
 
 
g) 
 
d) 
 
 
 
 
e) 
1.26-shakl 

---

П
1
tekislikka perpendikulyar bo‘lgan 

tekislikni (1.26,a,b-shakl) 
gorizontal proeksiyalovchi
, 
П
2
tekislikka 
perpendikulyar 

tekislikni (1.25,v,g-shakl) 
frontal proeksiyalovchi 
va 
П
3
tekislikka perpendikulyar bo‘lgan T 
tekislikni (1.26,d,e-shakl) 
profil proeksiyalovchi
tekislik deyiladi. 
Proeksiyalovchi tekislikning quyidagi muhim xossasi mavjud: proeksiyalovchi tekislikda yotgan har qanday 
geometrik elementlar, masalan, nuqta, to‘g‘ri chiziq va tekis shaklning bitta proeksiyasi tekislikka proeksiyalovchi 
tekislik iziga to‘g‘ri chiziq ko‘rinishida, boshqa proeksiyalari esa aslidan qisqarib proeksiyalanadi (1.26-shakldagi 
△
ABC tekislik). 
Agar proeksiyalovchi tekislik proeksiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa, u holda tekislikda yotgan tekis shaklning 
proeksiyalar tekisligiga proeksiyasi o‘ziga teng bo‘ladi. Bunday tekisliklar gorizontal 

, frontal

va profil 

tekisliklarga bo‘linadi va ularning