Muhandislik -geologik tadqiqotlar

Q =  К
f
  
R
h
H
l
2
2
2

  
(17.4) 

---

145 
 
bo’ladi, bu yerda: Q – suv miqdori, m
3
/sut; K
f
 – fil’trlanish koeffitsienti, m/sut; l – 
ariqchalar   uzunligi, m; H – grunt suvining qalinligi, m; h –  ariqcha ichidagi suv 
ustuni  balandligi,  m;  R  –  ta’sir    radiusi,  m.  Tugallanmagan  ariqcha  suv  sarfi, 
tugallangan  ariqchanikidan kam bo’ladi: 
Q
t.m.а.=
 Q
t..а.
H
t
  
  (17.5) 
    Bu  yerda:  Q
t.m.а.  –
 
tugallanmagan  ariqcha  suv  sarfi;  Q
t
.
a
  –  tugallangan  
ariqcha suv sarfi; t – ariqchaning pastki qismidan  toki  normal sathigacha bo’lgan 
oraliq;  N – grunt suvi  qalinligi.
 
Drenaj zovurlar ochik va yopiq bo’lishi mumkin 
(17.3-rasm). 
 
 
17.3-rasm.Gorizontal  drenlar: a-ochiq zovur, b-yopiq  zovur; 1-zovur  trubasi; 
 2- filtlovchi  material; 3-filtrlovchi  materialni  saqlovchi  gilli  grunt  qatlam 
 
Ochiq zovurlar (transheyalar)  ko’pincha ariqchalar deb  ataladi. 
Ular yuzaroq (chuqurligi 2,5 m dan kichik bo’lsa), yopiqlari  esa chuqurroq 
bo’ladi  va  ulardan,  ko’pincha,  shahar    hududlarida  foydalaniladi.Transheyadan 
quyilgan  trubalar  orqali  suv  chiqariladi.  Drenajli  ariqchalar    foydali    teritoriyani 
quritgan  hisoblanadiki,  ariqchalar  orasidagi  masofa  2R  dan  kam  bo’lgan 
taqdirdagina, ya’ni egri chiziqlar voronkalari o’zaro kesishgan sharoitdagina sodir 
bo’ladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

146