Muhandislik -geologik tadqiqotlar

     
(16.9) 
  
    
Bu yerda: S- So’rib chiqarish vaqtida voronka markazidagi  suv  sathining 
pasyishi, m.  N - suvli gruntning qalinligi, m; K
f
 - fil’trlanish   koeffitsienti, m/ sut.  
Ta’sir radiusni  Troyanskiy formulasi yordamida ham  aniqlash mumkin: 
R= 
J
K
N
Q
f


2
3
    (16.10) 
bunda  Q  -  debit,  m3/sut;  N  -  gruntli  suv  qalinligi,  m;      K
f 
–  fil’trlanish 
koeffitsienti,  m/sut;  J  -  gidravlik    qiyalik.  16.8  -  rasmda  depression  voronka 
tasvirlangan. Voronka  markazida: 1- so’rib chiqarish nuqtasi; 2 - normal sath; S - 
sathning pasayishi. 
          Yer  osti  suvining  o’zgarmas  sathi  statikaviy  sath  deb,  yer    osti  suvining 
o’zgaradigan, ya’ni harakatlanadigan sathi  dinamikaviy sath deb ataladi. 
Suv so’rib chiqarilishi kerak bo’lgan joyda 2-3 kundalang   kesim buyicha 
burg’ qudug’i qazilib, ulardagi suv sathi  o’lchanib, R ning aniq qiymati aniqlanadi 
(16.9- rasm) 
 

---

142 
 
 
 
 
16.9 - rasm. Deprssion  voronkalar; 1 – shag’al; 2 – qum;  3 – qumoqtuproq  
 
Depression  voronka  o’lchami,  R  va  egri  depressiya  qiyaligi  jinsning 
granulometrik  tarkibi  va  g’ovak  o’lchamiga    bog’liqdir.  Qumning  va  shag’alning 
suv  o’tkazuvchanligi  yaxshi    bo’ladi,  bunda  suvning  zarrachalari  bilan  kam 
ishqalanishiga    keng  voronkaning  katta  ta’sir  radiusi  sabab  bo’ladi.  Kam      suv 
o’tkazuvchan  qumoq  tuproqlar  uchun  kichikrok  voronkalar  -  R  ning  katta 
bo’lmagan  qiymati  xosdir.  So’rib  chiqarish    suvi  sathining  pasayishi  bilan 
depression  voronka  ma’lum    darajada,  ammo  ma’lum  chetlarigacha  kengayadi. 
Misol    sifatida  R  ning  eng  katta  qiymatini  keltiramiz:  shag’al    uchun  –  1000  m 
gacha, yirik donali qum uchun -  400–600 m,  mayda donali qum uchun; 100-200 
m,  (depression  egrilik    nishabi  0,2–0,006)  va  qumoq  tuproq  uchun  –  20-50  m, 
(depression egrilik nishabi 0,1–0,5).