Muhandislik -geologik tadqiqotlar

 
29.6.Tog’ jinslaridan ishlangan qurilish materiallari 
29.6.1.Tabiiy tosh 
Tabiiy  toshlar  zichligiga  ko’ra  yengil  va  og’ir  turlarga  bo’linadi.  Zichligi 
1800 kg/m
3
 dan kam bo’lgan toshlarning tuzilishi serg’ovak (vulqon tufi,  pemza, 
ohaktoshchig’anoqtosh)  bo’lganligi  uchun  inshoot  devorlaribop  bloklar,  yengil 
beton va qorishmalar uchun to’ldirgich sifatida keng ishlatiladi.  Og’ir tosh ashyo-
larning zichligi 1800 kg/m
3
 dan katta bo’ladi, bularga granit, sienit, dioritlar kiradi. 
Bunday  toshlardan  qoplama  va  pardozbop  ashyolar,  pollar  uchun  toshtaxtalar 
yasaladi,  shuningdek,  gidrotexnika  va  yo’l  qurilishida  ko’plab  ishlatiladi.  Tabiiy 
toshlar  ko’priklar,  metro  va  noyob    me’morchilik  yodgorliklari  qurilishida  ham 
ishlatiladi.  
Devorlarning  ichki  va  tashqi  sirtlarini  qoplashda  ko’pincha  marmar, 
angidrid,  granit  kabi  toshlar  ishlatiladi.  Sopol  va  issiqlikka  chidamli    buyumlar, 

---

214 
 
bog’lovchi  moddalar,  issiqlikni  kam  o’tkazadigan  ashyolar,  shisha  buyumlar 
tayyorlashda  tog’  jinslari  xom ashyo sifatida ishlatiladi.  
           Sochiluvchan  tabiiy  tosh  ashyolari  qum,  shag’al,  xarsangtosh  va 
boshqalar    beton  qorishma  va  temirbeton  konstruktsiyalarini  tayyorlashda  mayda 
va  yirik to’ldirgichlar sifatida ishlatiladi.