Muhandislik -geologik tadqiqotlar

 
14.8. Plivun 
Tarkibida chang zarrasi ko’p bo’lgan suvga to’yingan mayda gilli  jinslarga 
plivunlar  deyiladi.  Ular  to’rtlamchi  va  shu  davrgacha  bo’lgan    jinslar  ichida  va 
ayniqsa lyosslar va lyossimon tuproqlarda ko’p  tarqalgandir. 
Plivunlarning  qurilish praktikasida, suvga to’yingan g’ovak  jinslar, odatda 
qumlar bo’lib, turli qazilish ishlarida ochilib qolganda  suyuqlashadi, harakatlanadi 
va  atalasimon  og’ir  suyuqlikka  aylanadi.    Qumlardan  tashqari, plivunlik  hodisasi, 
ma’lum sharoitlarda changsimon qumoq tuproqlarda , qumloq tuproqlarda shag’alli  
yotqiziqlarda  va    kovaklari  katta  bo’lgan  jinslarda  ham  uchraydi.  Jinslarda 
plivunlik    hodisasini  asosiy  sababikovaklardagi  suvning  gidrodinamik  bosimi 
bo’lib,  bu    o’z  navbatida  kotlovan,  handaqlar  qazish  chog’larida  ,  grunt  suvlari 
bosimini tushishi (gradiyenti) natijasida bo’ladi. 
Odatda  plivunli  jinslarning  suv  o’tkazuvchanligi  past    bo’lganligi  uchun  , 
gidravlik  gradient  jins  zarralariga  fil’trlanish    bosimi  ko’rsatib,  ular  harakatini 
gradient  yo’nalishi    yoki  boshqacha  qilib    aytganda  ,  bo’shalish  zonasi,  yo’ni 
xandaqlarga yo’llaydi. I.V.Popov  jinsning holatiga o’tishdagi fil’trlanish gradienti 
kritik qiymati