Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalariuniversiteti

UKS N°7 signalizatsiya kanallarining bog'lanishini boshqarishi nimtizimi (SCCP-CSSNq7) haqidagi umumiy ma'lumotlar. Signalizatsiya kanallarining bog‘lanishini boshqarishi tizimi (SCCP - Signaling Connection Control Part) signalizatsiya ma'lumotlari bloklarini uzatish uchun UKS tarmog‘ida mantiqiy bog‘lanishlarni boshqaradi. U UKS protokollarining o‘zaro ta'sirlashishi modelining uchinchi darajasi (tarmoq darajasi) funksiyalarini bajaradi [16]. SCCP UKS tarmog‘i bo‘yicha bog‘lanishni boshqarish uchun va aniq bir nutq kanali yoki ma'lumotlarni uzatish kanali bilan to‘g‘ridan-to‘g‘i bog‘lanmagan texnik xizmat ko‘rsatishda ma'lumotlarni uzatishni amalga oshirish imkoniyatini beradi.
SCCP nimtizimi ikkita sinflardagi - bog‘lanishga mo‘ljallangan va mo‘ljallanmagan xizmatlarni taqdim etadi.
Birinchi holda ma'lumotlarni almashlashdan oldin bog‘lanish o‘rnatiladi. Xabarlarni yetkazish ularni uzatish tartibida kafolatlanishi mumkin. Bog‘lanishga mo‘ljallangan xizmatlar uchun signalizasi uuchun doimiy va qisqa vaqtli (yarim
doimiy) bog‘lanishlarga ajratiladi. Bunda yarim doimiy bog‘lanishlar uchun uchta bosqichlar ko‘zda tutilgan: bog‘lanishni o‘matilishi bosqichi ("N - bog‘lanish"), ma'lumotlarni almashlash bosqichi ("N - ma'lumotlar") va bog‘lanishni
bo‘shatilishi bosqichi ("N - uzish").
Bog‘lanishga mo‘ljallanmagan xizmatlarda SCCP ikkita rejimlarda - xabarlarni yetkazilishi ketma-ketligi nazorat qilinadigan va nazorat qilinmaydigan rejimlarda ma'lumotlarni uzatilishini ta'minlaydi. Oxirgi holda ma'lumotlarni uzatilishi tartibidan ularni qabul qilish kafolatlanmaydi, chunki ular signalizatsiya tarmog‘ida turli marshrutlashtiriladi va halaqitlar ta'sirida takroran so‘ralishi mumkin.
SCCP xabarining tuzilmasi [13,16] ishlarda atroflicha ko‘rib chiqilgan. Quyida harakatdagi tizimga bag‘ishlangan sarlavhalarning faqat qismini keltiramiz.
Bog‘lanishga mo‘ljallangan tizim uchun xabarlar turlariga misollar quyidagilar hisoblanadi:

• 
  ikkita tugunlar orasidagi bog‘lanishga so‘rov (CR);
  
• 
  CR xabarga javob sifatida bog‘lanishni tasdiqlash (CC);
  
• 
  uzishga so‘rove (RLSD);
  
• 
  tugunlardan istalgani tomonidan uzishni tasdiqlsh (RLC);
  
• 
  uzishni tasdiqlash (bo‘shatish jarayoni yakunlangan);
  
• 
  ikkita tugunlar orasida ma‘lumotlarni shaffof uzatish uchun ma‘lumotlar (DT);
  
• 
  ruxsat etilgan nimtizim (SSA).
  

Ishlatiladigan nimtizimning raqami	1
Ishlatiladigan signalizatsiya punktining kodi	2
Ishlatiladigan signalizatsiya punktining kodi	3
SSSR bilan bog‘langan nimtizimlar soni indiatori	4

3.4- rasm. —Ruxsat etilgan nimtizim” xabari
Oxirgi xabar quyidagi parametrlarga ega bo‘ladi (3.4- rasm).
—Ruxsat etilgan nimtfzim” xabarining o‘zi 0000 0001 kodga ega bo‘ladi. Bu rasmda ko‘rsatilgan “Ishlatiladigan nimtizimning raqami” quyidagi tarzda kodlanishi mumkin.

3. 
   jadval
   

—SCCPda ishlatiladigan nimtizimning raqami” kodlari qiymatlari jadvali

Kod	Ishlatiladigan nimtizim
0000 0000	Nimtizim noma'lum
0000 0001	SCCP texnik xizmat ko‘rsatish
0000 0010	ITU-T uchun zahiralangan qism
0000 0011	ISUP-RISDN foydalanuvchisi tizimi (ruscha versiya)
0000 0100	OMAP ishlatish va texnik xizmat ko‘rsatish nimtizimi
0000 0101	MAP mobil aloqa xizmat ko‘rsatish amaliy nimtizimi
0000 0110	HLR joylashish o‘rni uy registri
0000 0111	VLR joylashish o‘rni mehmon registri
0000 1000	MSC harakatdagi aloqani kommutatsiyalashsh markazi
0000 1001	Qurilmalarni identifikatsiyalash markazi
0000 1010	Zahiralangan
0000 1011	ISDN qo‘shimcha xizmatlari
0000 1100	Mobil aloqadagi qisqa xabarlar xizmatlari
0000 1101	Keng polosali B- ISDN xizmatlari
0000 1110	Tranzaksiya imkoniyatlarini testlash (TCAP)
0000 1111 0001 1111	Kodlar xalqaro foydalanish uchun zahiralangan
0010 0000 1111 0111	Kodlar milliy tarmoqlar uchun zahiralangan
1111 1000	NMT harakatdagi aloqani kommutatsiyalashsh markazi (mobil aloqa foydalanuvchisi nimtizimi)
1111 1001	HLR-NMT (mobil aloqa foydalanuvchisi nimtizimi)
1111 1001	BSS (bazaviy stansiyalarni ishlatish va texnik xizmat ko‘rsatish)
1111 1110	BSSAP bazaviy stansiya tizimining amaliy qismi
1111 1111	Kod nimtizimning milliy va xalqaro raqamini kengaytirish uchun zahiralangan

3. 
   jadvalda mobil tizimlar signallarini uzatishga kiradigan kodlar “qalin” raqamlar bilan ajratilgan (faqat GSM tizimi uchun emas).
   

BSSAP bazaviy stansiya tizimining amaliy qismi
SCCP (Signaling Connection Control Part) signalizatsiya kanalining bog‘lanishin boshqarish nimtizimining foydalanuvchilar funksiyalaridan biri (BSSAP - Base Station System Part) bazaviy stansiya tizimining amaliy qismi hisoblanadi. U BSS va MSCning o‘zaro ta'sirlashishiga xizmat ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan (3.3- rasm). “Nuqta-nuqta” turdagi ulanishda BSSAP 3-daraja xabarlarini uzatish uchun bir yoki undan ortiq aktivlashtirilgan jarayonlarga ega bo‘lgan aktiv mobil stansiya bilan signalli bog‘lanishni ishlatadi.
Konferens-aloqa yoki keng tarqatiladigan chaqiruvda sotada har doim bu chaqiruvga bog‘liq bo‘lgan bitta bog‘lanish va 3-daraja xabarlarini uzatish uchun bazaviy stansiya tizimida (BSS - Base Station System) bitta qo‘shimcha bog‘lanish mavjud bo‘ladi. Konferens-aloqa yoki keng tarqatiladigan chaqiruvda —asosiy abonent” uchun qo‘shimcha bog‘lanish mavjud.
Qo‘shimcha bog‘lanishlar tarmoq ajratilgan yoki vaqtincha biriktirilgan kanallarni joylashtirishga qaror qiladigan konferens-aloqa yoki keng tarqatiladigan chaqiruvda istalgan mobil stansiyalar uchun ham talab qilinishi mumkin.