Muhaddislar sultoni ubaydulla Uvatov tarix fanlari doktori, professor

«AL-ADAB AL-MUFRAD»DAN
Imom Ismoil al-Buxoriy

• 
  1- bob. Ota-onaga e’tibor haqida
  

Janobi rabbil olaminning: «Biz Hamma insonni ota-onasiga yaxshilik qilishni buyurdik» (29:8 ) degan oyati karimasi haqida.

• 
  1.Abdulloh ibn Mas’ud (r.a.) aytdilar: «Men Rasululloh (s.a.v.)dan qiladigan amallarimizdan Alloh taologa eng sevimlisi qaysi, deb so‘radim. Rasululloh (s.a.v.): »Farz namozlarni o‘z vaqtida o‘tish«, — dedilar. Men: »Undan keyin qaysi?« — desam, Rasululloh: »Undan keyin Alloh taolo yo‘lida jihod qilish«, dedilar. Abdulloh ibn Mas’ud: »Rasulullohdan men shularnigina so‘radim. Agar savolimni davom ettiraversam, Rasululloh (s.a.v.) hammasiga javob beraverardilar».
  

• 
  2.Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilindi. U kishi: «Alloh taoloning rozi bo‘lishi otaning rozi bo‘lishiga va uning g‘azabi ham otaning g‘azabiga bog‘liqdir», dedilar .
  

2- bob. Onani rozi qilish haqida

• 
  3.Bahz ibn Hakim (r.a.) otasi va bobosidan rivoyat qildi, bobosi aytdi: «Rasulullohdan: »Ey, Rasululloh, men yaxshiligimni kimga qilsam bo‘ladi?« — deb so‘radim. »Onangga«, dedilar. Men shu savolimni uch marotaba qaytarsam ham, Rasululloh: »Onangga«, deyaverdilar. To‘rtinchi marotaba so‘raganimda: »Otangga va yaqin bo‘lgan qarindoshlaringga», dedilar.
  

• 
  4.Ato ibn Yasor (r.a) aytdilar: «Abdulloh ibn Abbos (r.a.) oldilariga bir kishi kelib: »Men bir xotinga sovchi yubordim. U meni qabul qilmay, boshqa bir kishiga tegib ketdi. Jaxlim chiqib, u xotinni o‘ldirgan edim. Endi nima qilsam Alloh taolo tavbamni qabul qiladi?« — deb so‘radi. Shunda Abdulloh: »Onang barhayotmi?« — deb so‘radilar. U: »Yo‘q, vafot etganlar«, degan edi, Abdulloh: »Unday bo‘lsa Alloh taologa tavba qil va toqating boricha toat-ibodat qilib, unga yaqin bo‘lishga harakat qil«, dedilar». Ato ibn Yasor aytdilar: «Men Abdulloh ibn Abbosga borib, siz nima uchun u kishidan onang tirikmi, deb so‘radingiz», deganimda, u kishi Alloh taologa onani rozi qilishdek maqbulroq hech bir amal borligini bilmayman. Shuning uchun onang tirikmi, deb so‘ragan edim«, dedilar». Ya’ni onasi tirik bo‘lib, bola haqida duo qilgan bo‘lsa, odam o‘ldirishdek katta gunoh bo‘lsa ham, o‘z fazlu karami bilan avf qilishidan umid qilardim, demoqchi bo‘lsa kerak.
  

• 
  3-bob ham «Ota-onaga yaxshshik va e’tibor», deb atalib, undagi 5 6-hadislarda aynan 1- 2 hadislardagi mazmun takrorlangan.