Муаммолари республика илмий-амалий конференцияси материаллари

2-rasm. Na-KMK suvli eritmalarining 3-rasm. 0,2% Na-KMK suvli eritmasining keltirilgan 

---

303 
keltirilgan qovushqoqligini ularning ADga 
bogʻliqligi. 
Polimer 
eritmasining 
konsentratsiyasi 0,2%. 
qovushqoqligini eritma pH-qiymatiga bogʻliqligi. Na-
KMKning ADsi 0,52. 1- Na-KMKning suvli eritmasi; 2- 
Na-KMKning tuzli suvdagi eritmasi (eritmadagi NaCI 
konsentratsiyasi 0,1 mol/l). 
Na-KMKning suvli eritmalari turli pHga ega muhitlarida ishlatilishi 
mumkinligini hisobga olib, ishda ularning qovushqoqligiga muhit pH qiymati ta’siri 
ham oʻrganildi (3-rasm). 3-rasmdagi natijalardan koʻrinib turibdiki, Na-KMK suvli 
eritmasining keltirilgan qovushqoqligi eritma pH-qiymati ortishi bilan avval ortadi, 
soʻngra esa kamayadi. Eritmalarning keltirilgan qovushqoqligini maksimal qiymatlari 
eritma pH-qiymati 8-10 oraligʻida kuzatilishi aniqlandi. 
MISNI KRAUN EFIRLARI BILAN QATTIQ FAZALI EKSTRAKSIYASI 
Qutlimurоtova N.H., Mirsaidova D.Sh., Oʻrolova Z., Quronboyev D.P. 
Mirzo Ulu gʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy Universiteti, kimyo fakulteti,, Toshkent Е-
mail:[e-mail] 
 
Sanoatning jadal rivojlanishi bilan mis metalini rudalar tarkibidan kompleks 
qayta ishlab chiqarishga boʻlgan talab kundan - kunga oshib bormoqda. Undan 
tashqari mis ionlari texnogen, oqava va ichimlik suvlar tarkibida ham uchraydi. Er 
osti suvlarida xalkopirit, xalkotsit, kovellit va boshqalar rudalar suvda qisman erishi 
hisobiga mis ioni miqdori oshishiga sabab boʻladi. Mis metalini kimyoviy usullarda, 
suyuq fazada ekstraksiya qilib ajratishning bir qancha usullari mavjud [1-2]. 
Texnologik eritmalar, chiqindi va tabiiy suvlar tarkibidagi misni nazorat qilish va 
ajratib olish, bugungi kunning asosiy vazifalaridan biridir. Mis ionini suyuq 
ekstragentlar bilan suvli fazada ekstaksiya qilish bir qancha qiyinchiliklarga olib 
keladi. Chunki, mis ioni akvakompleks birikmalar hosil qiladi, suvli fazada koʻp 
miqdori qolib ketadi. Undan tashqari suvli fazada ekstarksiya qilishda har xil 
erituvchilar talab etiladi [3-4]. 
Shuning uchun biz mis ionini aniqlashda kraun efirlaridan foydalanib qattiq 
fazada ekstraksiya qilish usulini ishlab chiqdik. Bunda 4,4(1-metil 1-gidroksietinil)-
dibenzo-18 kraun-6, 4,4(1-metil 1-gidroksipropinil)-dibenzo-18 kraun-6, 4,4(1-metil 
1-gidroksibutinil)-dibenzo-18 kraun-6, 4,4(1-metil 1-gidroksipentinil)- dibenzo-18 
kraun-6, 4,4(1-metil 1-gidroksi-2 feniletinil)-dibenzo-18 kraun-6, 4,4(3-metil 3-
gidroksibutinil)-dibenzo-18 kraun-6, 4,4(3-metil 3-gidroksipentinil)-dibenzo-18 
kraun-6, 4,4( 3-gidroksipentinil)-dibenzo-18 kraun-6 efirlariga mis ionini sorbsiyasi 
oʻrganildi. Taqsimlanish koeffisientini topishda konduktometrik usuldan foydalanildi. 
Olingan natijalar 1- jadvalda keltirildi. 

---

304