277
eritmaga oʻtish darajasiga temperatura ta’sirini aniqlashda
quyidagi matematik
ifodadan foydalanildi:
;
40
5
2
20
5
2
60
5
2
O
P
T
O
P
T
O
P
T
C
C
C
Bu erda: ∆
5
2
O
P
T
C
- Р
2
О
5
ning eritmaga oʻtishning temperatura koefisenti;
5
2
20
O
P
T
C
-
Р
2
О
5
ning 20°С temperaturaga oʻtish darajasi;
5
2
60
O
P
T
C
-Р
2
О
5
ning 60°С dagi oʻtish
darajasi.
Manbalar roʻyxati:
1. Antipiren «Eski qaragʻay» // GOST 16363-98 i NPB 251-98. 5 s.
2. Abduraxmanov E., Kubayev A., Tillayev S. Antipiren olish usuli// Patent RUz. № IАP
20110112//. Ariza berilgan sana 29.03.2011. 8 s.
BENZOILSIRKA AL’DEGIDNING AROILGIDRAZONLARI
TAUTOMERIYASI
1
Ergashov M.,
2
Savriyeva N.,
3
Amonov M.
BuxDU organik va fizkolloid kimyo kafedrasi professori
1
, magistrant
2
, talaba
3
Benzoilsirka aldegidning aroilgidrazinlar kondensatlanish mahsulotlari eritma
va qattiq
agregat holatda gidrazon, yengidrazin va halqali oksipirazolin tautomer
shakllarida muvozanatda boʻladi. Sintez qilingan benzoilsirka aldegid
aroilgidrazonlari halqali (B) va gidrazon (A) yoki yengidrazin (Б) shakllar orasidagi
juft halqa-zanjirli muvozanat, uchlamchi halqa-zanjirli muvozanat, chiziqli (A) va (Б)
shakllar
orasidagi tautomer muvozanat, yengidrazin shakl ichidagi Z,E-
konfiguratsion muvozanat, gidrazon shakldagi amid bogʻga
nisbatan konformatsion
muvozanat va boshqalar. Muvozanatlar faqatgina bitta Oʻrinbosar ishtirokida va atigi
uchta erituvchi ishtirokida amalga oshirilgan.
Benzoilsirka al’degidning almashingan aroilgidrazidlar (H
2
L
1
-H
2
L
4
) bilan
kondensatlanish mahsulotlarining eritmalari-da chiziqli: E-gidrazon (A
E
) va E-
yengidrazin (B
E
va B
Z
) shakllar ustunlik qiladi. Bu haqda YaMR-
1
H
spektrlarning
parametrlari dalolat beradi.
H
C
CH
2
C
R
O
N
N
H
C
O
R
1
C
C
N
H
1
O
C R
N
H
2
C
R
1
O
H
H
CH
2
C
N
N
C
H
OH
R
C
R
1
O
A
Z
1
B
Z
B
Z
1
C
H
CH
2
N
N
H
C
O
R
1
C
R
O
C C
H
C
N
H
O
R
H
1
N
H
2
C
O
R
1
CH
2
C
N
N
C
H
OH
R
C
R
1
O
A
E
1
B
E
V
E
1
R=C
6
H
5
(H
2
L
1
),
p
-CH
3
C
6
H
4
(H
2
L
2
),
m
-CH
3
OC
6
H
4
(H
2
L
3
),
o
-OHC
6
H
4
(H
2
L
4
).
278
H
2
L
1
ligand B
E
-konfiguratsiyali yengidrazin shaklda mavjud boʻladi. Bu
birikmalarning yengidrazin shakli YaMR-
1
H spektrlarining kuchli maydon sohasida
(δ 6,04 m.h., SSTK J = 12-12,5 Gs) va nisbatan kuchsiz maydon sohasida (δ 5,72
m.h., SSTK J = 7,0-8,0 Gs) ikkita dublet
signali bilan xarakterlanib, u B
E
-
konfigursiya bilan bir qatorda Z-yengidrazin (B
Z
) shaklning mavjudligidan dalolat
beradi. H
2
L
2
va H
2
L
4
birikmalari uchun YaMR-
1
H spektrlarining kOʻrinishi H
2
L
1
spektridan bir oz
farq qiladi, chunki unda gidrazid qismning fenil halqasidagi
para
-
CH
3
- va
meta
-CH
3
O Oʻrinbosarlar protonlarining signali kuzatiladi. Bu ikki
Oʻrinbosarlar protonlarining signali shu bilan farq qiladiki, H
2
L
2
ligand
molekulasi
gidrazid qismining benzol halqasida
para
-holatda turgan CH
3
-guruhning protonlari δ
2,44 m.h.da, H
2
L
3
ligandning benzol halqasida
meta
-holatda turgan CH
3
O-guruhning
protonlari δ 3,08 m.h.da signal beradi, chunki u kislorod atomi bilan bogʻlangan
boʻladi. Shuni ham ta’kidlash kerakki, H
2
L
1
-H
2
L
4
birikmalarning ketoal’degidli
fragmentida terminal holatda joylashgan fenil Oʻrinbosari protonlarining signallari
YaMR-
1
H spektrlarining uchalasida ham molekulaning
gidrazid qismidagi aroil
fragmenti protonlarining signallari bilan qoplanib, spektrlarning kOʻrinishini
murakkablashtiradi.
Muvozanat turidan qat’iy nazar, almashingan aroilgidrazonlar H
2
L
1
- H
2
L
3
hosilalari uchun halqali (B) shakl umuman mavjud boʻlmaydi
va YaMR-
1
H
spektrlarida qayd qilinmaydi; qattiq holatda va eritmalarda ular asosan Z, E-
yengidrazin tautomer (Б
Z
va Б
E
) shakllarda mavjud boʻladi.
Do'stlaringiz bilan baham: