Муаммолари республика илмий-амалий конференцияси материаллари



Download 41,23 Mb.
Pdf ko'rish
bet180/438
Sana02.07.2022
Hajmi41,23 Mb.
#733202
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   438
Bog'liq
Ганиев Парпиев тўплам 1 ҚИСМ 25 05 2022

Схема 
устройства 
горизонтального 
кубического 
коксования: 
1-куб кокса; 2-котел; 3-конденсатор-
охладитель; 4 - газовый сепаратор; I-
сырье; II-пар; III-газ; IV-перегонка 
кокса.


227 
Основными показателями качества сырья являюця: химический состав 
(смола, масло, асфальтен, содержание серы), коксование, наличие 
механических включений. Коксование сырья по его ресурсам основой сырья 
являеця гудрон. 
Предрасположенность сырья к образованию кокса характеризуеця 
показателем коксуемости, определяемым при стандартных условиях. Выход 
кокса при коксовании за счет коксуемости и Ш. чем больше в сырье смолисто-
асфальтеновых веществ, тем выше [3]. Если экономически коксуемость 
превышает 20%, то это приводит к тому, что печи, нагревающие сырье, быстро 
покрываюця коксом и устройство часто выходит из строя. 
Литература: 
1. Робинсон Б. Реконструкция установок замедленного коксования: увеличение 
мощности и улучшение эксплуатационных показателей. 4-я Конференция и выставка по 
оборудованию для нефтепереработки и нефтехимии России и стран СНГ. М., 20-21 апреля 
2009 г. 
2. Эйгенсон А.С., Слуцкая С.М., Фрязинов В.В. и др. Перспективы развития 
производства и применения нефтяного электродного кокса. Сб. трудов Баш НИИ НП, вып. 
XIII «Проблемы развития производства электродного кокса». Уфа, 1975 г., с. 7-13. 
3. Вартиварян Д. Обзор экономических показателей и технологий повышения качества 
тяжелой нефти. 2-я Конференция и выставка России и стран СНГ по технологиям 
переработки нефтяных остатков. М., 18-19 апреля, 2007 г. 
 
NEFT XOMASHYOSINING KOKS HOSIL QILISH TEXNOLOGIYASINI 
TADQIQ QILISH 
Hamidov B.N., Abdurahmonov A.B. 
OʻzR FA umumiy va noorganik kimyo instituti 
 
Kokslash xom ashyosi sifatida odatda koʻp hollarda yuqori molekulali neft 
qoldiqlari -gudronlar, termik kreking qoldiqlari, piroliz peki, deasfal’tlash asfal’ti, 
shuningdek koks sifatini oshiruvchi yuqori aromatlashtirilgan distillyatli xom 
ashyolar (termik va katalitik kreking ogʻir gazoyllari) qoʻllaniladi. 
Neft kokslari- metallar, rangli metallar, ayrim kimyoviy mahsulotlar ishlab 
chiqarishda, grafitli materiallar olishda, karbidlar va temir qotishmalar ishlab 
chiqishda qaytaruvchi sifatida qoʻllaniladi. 
Koks suyuq fazali termik jarayonlarda hosil boʻladi. Bir qator hollarda masalan 
termik krekingda u noxush qoʻshimcha mahsulot boʻlib hisoblanadi. Boshqa 
tomondan xalq xoʻjaligida katta ahamiyatga ega boʻlgan koks olish uchun mahsus 
ishlab chiqilgan jarayonlar mavjud. Uni qaytaruvchi sifatida kimyoviy texnologiyada, 
anod ishlab chiqarish uchun metallurgiya, aviatsion va raketa texnikasida (Be 2 C; 
TiC), abrazivlar va oʻtga chidamlilarni ishlab chiqarish (SіC; B4 C; TiC), yadro 
energetikasida (V 4C, ZrC), konstruktsion uglerod-grafitli materallarni olish uchun 
qoʻllaniladi [1]. 
Neft koksi bu uglerodning miqdori yuqori zichligi 1400-1500 kg/ m 3 boʻlgan 
qattiq moddadir. Koksdagi C:H ning atom nisbati 1,1-4 ni tashkil qiladi. U neft 


228 
qoldiqlarini suyuq fazali termik qayta ishlash natijasida quyida sxema boʻyicha hosil 
boʻladi: 
Arenlar → smolalar → asfal’tenlar → koks → grafit 
Alkan, sikloalkan va alkenlar ham koks hosil qilishiga qobilyatlidir, ammo 
bevosita emas, balki chuqur oʻzgarishlar va aromatlash jarayonlarida. Arenlarni 
koksga soʻngra esa grafitga oʻtishi termodinamik nuqtai- nazardan qonuniyatlidir, 
chunki u erkin energiya sathining pasayishi bilan sodir boʻladi. Benzol → naftalin → 
antratsen → piren → grafit qatorida bitta uglerod atomiga erkin energiyaning zahirasi 
(kJda) quyidagi tartibda kamayadi: 
20,6 → 19,8 → 18,8 → 16,8 → 0. 
Koks olish uchun xom ashyo boʻlib ogʻir neft qoldiqlari xizmat qiladi. 
Kokslashda - gaz, benzin, gazoyl fraksiyalari va koks olinadi. Gudronni kokslashda -
11 % gaz, 16 % benzin, 49 % koks distillyati, 24 % koks olinadi. 
Kokslash mahsulotlarini sifati va unumdorligi xom ashyo tarkibi va jarayonni 
olib borish sharoitiga bogʻliq. Yuqori oltingugurtli neft qoldiqlarini kokslash vaqtida 
hosil boʻladigan koks tarkibi C 4 % gacha boradi. Bu koks yoqilgʻi sifatida 
ishlatiladi. Kokslash - bu bir necha jarayonlarni (bugʻlanishni, murakkab molekulali 
birikmalarni - oddiyroq parchalanishi, zichlanishlarini) oʻz ichiga oladi. Bugʻlanishni 
tez yoki sekinlik bilan borishi kokslanishga ta’sir koʻrsatadi [2]. 
Masalan: 
a) agar jarayon borayotgan joydan bugʻlanish natijasida hosil boʻlgan moddalar 
tezlikda olinib turilsa koks kam, koks distillyati esa koʻp hosil boʻladi. 
b) Yuqori bosimda bugʻlanish sekin boradi. Shu sababli bunday kokslash 
vaqtida gaz va koksni hosil boʻlishi koʻpayadi, koks distillyatiniki esa kamayadi. 
Temperaturani ortishi ham koks hosil boʻlishini kamaytiradi. 490, 1,4 
atm.kokslash jarayonining optimal sharoiti hisoblanadi. Neft koks iste’molchilarining 
aksariyatida kam oltingugurtli koksga ehtiyoj yuqori. Shuning uchun kokslashga 
birinchi navbatda tarkibida 0,5-0,8% dan koʻp boʻlmagan oltingugurtni saqlagan 
qoldiqlarni yuborish kerak. Oltingugurtli xom ashyodan kam oltingugurtli koksni 
olish mumkin boʻlgan komplekslarning texnologik sxemalari ishlab chiqilgan, ammo 
bu sxemalar boʻyicha olingan koksning tannarxi kam oltingugurtli qoldiqlardan 
ishlab chiqarilgan koksnikiga qaraganda ancha yuqori. 

Download 41,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   438




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish