Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети “маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси

Хабарлар ДМУ тизимида бир неча босқичлар ва жараёнларни босиб ўтади. Хабар манбаъси (ХМ) узатиш учун тайёр бўлган маълумотни танлайди.

• Хабарлар ДМУ тизимида бир неча босқичлар ва жараёнларни босиб ўтади. Хабар манбаъси (ХМ) узатиш учун тайёр бўлган маълумотни танлайди.
• Хабар элементлари (харф, белги, сон) ХҲҚда қайта ишланади, яъни аниқ бир қонун - қоида асосида кодлашган иккилик сигналлар кетма-кетликлари ҳосил қилинади. Бу кетма-кетлик СҲҚҚ ёрдамида сигнал ташувчисининг параметрлари маълум бир формулага мос равишда ўзгартирилади ва манипуляциялашган кетма-кетлик ҳосил қилинади. Алоқа каналида электр сигналлар хабар манбаъдан қабул қилувчи томон тарқалаётиб турли хил, турли ташқи таъсирлар (шовқинлар)га учрайди.
• Қабул қилувчи қурилма сигнал ва шовқин аралашмадан узатилаётган хабарга максимал мос келувчи (энг ўхшаш) оптимал дискрет хабарни ҳосил қилади. Бунинг учун қўйидаги кетма-кет жараёнлар амалга оширилади:
• филтрлаш;
• кучайтириш;
• демодуляция;
• дискрет кетма – кетликни декодлаш.

• Дискрет маълумотларни узатиш тизими.

Кодлаш – бирламчи алифбо орқали ифодаланган ахборотни кодлар кетма-кетлигига ўгириш.

• Кодлаш – бирламчи алифбо орқали ифодаланган ахборотни кодлар кетма-кетлигига ўгириш.
• Декодлаш – кодлашга тескари жараён бўлиб, яъни ахборот кодлар кетма-кетлигидан бирламчи алифбо кўринишида тикланади.
• Агар кодлаш ва декодлашни кетма-кет қўллаш натижасида ахборот бошланғич кўринишига йўқотишларсиз тикланса бундай операциялар асл ҳолига қайта оладиган деб аталади.
• Кодлашни сақлаш ва узатишдаги манфаати – бу иқтисодий омилдир. Чунки самаралироқ код хабарни юбориш учун камроқ энергия ва вақт талаб қилади ва шу билан алоқа линиясини камроқ эгаллайди. Бунда сақлашда ташувчи юзасининг камроқ майдони ишлатилади.
• Аммо шуни ҳам тушуниш керакки, коднинг манфаатдорлиги бутун кодлаш-узатиш-декодлаш занжирининг манфаати билан бир хил эмасдир.
• Шундай ҳам бўлиши мумкинки, узатишда қўлланилган самарали код учун кодлаш ва декодлаш жараёнлари учун кўпроқ вақт ва бошқа захиралар (масалан, техник қурилманинг хотираси учун жой, агарда бу операция у орқали амалга оширалаётагн бўлса) талаб қилиниши билан бадал тўланади.