Muallif: Fazliddin O‘taganov


G‘am shomi firoqingda kabob etti falakni



Download 0,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/39
Sana11.07.2022
Hajmi0,81 Mb.
#777821
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   39
Bog'liq
2 5474336298682549832

G‘am shomi firoqingda kabob etti falakni
, (Lutfiyda bu joyi 
Hijron kechasi charxi falakka yetar, ey 
moh

Ohi saharim, xoh inon, xoh inonma
Zulfiya ham “O‘rik gullaganda" she’rida 

Derazamning oldida bir tup,
O‘rik oppoq bo‘lib gulladi
..."
Gulni ko‘rib ishqparast qalbim,
Ming aytilgan darddan kuyladi, 
deb yozar ekan, sevimli yori Hamid Olimjonning shu nomdagi she’rining birinchi, ikki misrasini aynan 
keltiradi.
Bunchalik mashhur misra va baytlarning shoirlar asarlarida takrorlanishi ayb sanalmaydi, balki uning 
asosida ustoz shoirlarga hurmat yotadi, ularning mahoratlariga qoyil qolishlikni bildiradi. 


21 
Tadrij 
(arabcha – 
ketma-ket, peshma-pesh,darajama-daraja) 
san’atida tasvirga olingan obyekt 
darajama-daraja rivojlantirib boriladi; bu rivojlanish jarayoni o‘xshatish vositasi bilan ketma-ket o‘sib 
boradi. 
Hamid Olimjonning: 
Na bo‘lg‘ay bir nafas men ham yanog‘ing uzra xol bo‘lsam,
Labing yaprog‘idan tomgan ki go‘yo qatra bol bo‘lsam 
matla’li g‘azali ham tadrijga asoslangandir. Shoir mavzu va obrazni asta-sekin rivojlantirib, takomillashtirib 
boradi: 
Butog‘ingga qo‘nib, bulbul kabi xonish qilib tunlar,
O‘pib g‘unchangni ochmoqlikka tong chog‘i shamol bo‘lsam. 
Bu misralardan so‘ng yana rivojlantirish, yana ko‘tarinki tasvirlash mumkin emasday tuyuladi. Lekin Hamid 
Olimjonning mohirligi shundaki, markaziy g‘oya – yorga fidoyilikning takomilini davom ettiradi, oldingi 
baytlardagi fikr, hissiyot oqimini yanada balandroq pog‘onaga olib chiqadi; yorning bo‘yini (hidini) tarqatib, 
olamni o‘zini bilmaydigan darajada mast holga keltirib, so‘ng bu holatga o‘zi lol qolishini, yor bilan yolg‘iz 
qolganda hatto xayolga aylanishga rozi ekanligini kuylaydiki, fidoyilikning bunchalik kuchli, bunchalik 
go‘zal ifodasidan, shoirning san’atidan kishi hayratga keladi: 
Bo‘yingni tarqatib olamni qilsam mast-u mustag‘riq,
O‘zimning san’atimga so‘ng o‘zim hayratda lol bo‘lsam.
Sening birla qolib bu mast-u lol olamda men yolg‘iz,
O‘zimni ham topolmay, mayliga, oxir xayol bo‘lsam. 
Irsol-u masal 
(arabcha – 
maqol keltirish) 
she’riy baytda fikr qaymog‘ini tashuvchi, ayni paytda, 
judayam siqiq shakldagi maqollarni qoʻllash san’atidir. 
Har kishikim birovga qozg‘oy choh,
Tushgay ul choh aro o‘zi nogoh. (“Sab᾽ai sayyor”) 
Vahob Rahmonov yozishicha, „Ikki maqol keltirish, ya’ni 
irsol-u du masal 
namunasini Muhammad 
Niyoz Nishotiyning „Husn va Dil" dostonidan ko‘raylik: 
Kimki qozar oqibat ul tushgusi,
Kimki yoqar oxir o‘shal pishgusi... 
Shoir boshqa xalq maqollarini ham matnga jalb etsa, irsol-u masal san’ati namunasi bo‘laveradi. 
Chunonchi, Mavlono Lutfiy g‘azali maqtaidan: 
Bir g‘amza yetar Lutfiyni devona qilurg‘a,
Bordur masal: „A1 oqil-u kamfihul ishora". 
Ko‘ryapmizki, muallif „Oqilga ishora kifoyadir" mazmunidagi arab maqolidan foydalangan" („She’r 
san’atlari", 12-bet). 
Eski o‘zbek tilida maqol, matal va iboralar masal yoki zarb ul-masal deb nomlangan.
 
Shoirning «irsoli masal» san’atini qo'llashdan maqsadi o‘z fikrini maqol, matal, ibora yo hikmatli so‘z 
orqali quvvatlab olish, o‘quvchi ishonchini kuchaytirish va ifoda ta’sirchanligini oshirishdir.

Download 0,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish