|
Ishtirokiga qarab
VI. UYGA VAZIFA:
__________________________________________________________________________
Muallif: D. Haydarova
6-“________________” SINFLAR UCHUNADABIYOT
FANI
«____”____________201____
Mavzu: Muqimiy hayoti va ijodi
Maqsad: A) ta`limiy maqsad-______________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
B) tarbiyaviy maqsad-____________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
S) rivojlantiruvchi maqsad –_______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
Dars turi: ______________________________________________________
Darsda foydalanilaniladigan
metod: an`anaviy, savol – javob,
Darsda foydalaniladigan jihoz: texnik vositalar, slaydlar, tarqatmalar, testlar.
DARSNING BORISHI:
I.Tashkiliy qism:
A)Salomlashish.
B) Davomatni aniqlash.
V) o`quvchilarni darsga tayyorlash
II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
III. YANGI MAVZU BAYONI.
Muhammad Aminxo`jaMUQIMIY
1550-1903
O'zbek mumtoz adabiyoti va milliy uyg'onish davn ma,rifatparvarl,gi o'rtasidagi o'ziga xos mustahkam ko'prik vazifasini o'tagan davr adabiyo- tining zabardast vakillandan biri Muhammad Aminxo'ja MCtoimiydir.
Shoir ijodini o'rganish uning hayotlik chog idanoq boshlangan. Mu- qimiy vafotidan key in shoirnr.ig devoni ilk bor «Devoni Muqimiy» (1907- yil) fiomi bilan nashr eti'di. Unda she'riy namunalar qatori hassos shoir- ning qisqacha tarjimayi hob va ijodi haqida ma'lumot ham beriladi. 1910- yilda Portsev litografiyasida shoirning hajviy she'rlari «Muqimiy maa hajviyot» nomi bilan nashr etildi. 1912-yiIda esa Muqmwyning yana bir she'riv to'plami chop qihndi.
Shoir ijodini jiddiy va samarali o'rganrsh o'tgan asrning 30-yillarida boshlandi. Bu davrda Muqimiy asarlarmi to'plash, o'rganish, nashr etish qizg'in olib borildi. Gazeta va jurnallarda qator maqolalar e'lon qilindi. Bu xayrli ishning boshida otaxon sheirimiz G'afur G'ulom turdi.
Bu jihatdan G'. G'ulom tomonidan tuzilib. «Muqimiy bayozi» deb nomlangan to'plam katta ahamiyatga ega bo'ldi. 1950-yilda Moskvada Muqimiyriing «Lirika i satira» nomli ikkinchi to'plami rus tilida nashr etildi.
1953-yil Muqimiy ijodini o'rganish tarixida yangi davr bo'ldi. Shu yili vafotming 50 yilhgi munosabati bilan Muqimiy hayoti va ijodiga oid maxsus kitoblar chiqarildi. shoirning tanlangan asarlari o'zbek va rite tdlarida nashr etildi.
H. Yoqubov, A. 01imjonov. H. Zaripov, H. Razzoqov, G'. Karimov kabi olimlar ha^sos shoir haqida kitoblar yozoilar, ilmiy tadqiqot ishlariga rahbarlik qildilar.
Muhammad Aminxo'ja Mirzaxo'ja o'g'li Muqimiy 1850-yilda Qo'qon shahrida Bekvaehcha mahalla>ida, novvoy oilasida tug'ilgan.
Muqimiy dastlab o'z mahallasidagi mulla Abduxalil maktabida tahsil oladi. Shoiming :1m o'rganishi va badiiy ijodga erta qiziqisnida uning volidasi, qobiliyatli ayol Oyshabibi aytib bergan ko'plab ertak va qo'shiq- larning ta'siri kuchli bo'ldi.
Muqun.y dastlab Qo'qondagi <'Hokimoyim» madrasajsida ta'lim oladi. 1872-73-yillarda Buxoroga borib, u ycrdagi «Mehtar anbar» mad- rasasida o'qishm davom ettiradi. 1876-yilda o'qishn. tamomlab Qo'qonga qaytadi. uylanadi. Shoir dastlab yer qurilishi mahkamasida mirzalik. so'ngra Sirdaryo yoqasida joylashgan Oqjardagi paromda pattachilik qilfidi.
Muqimiy bu vazifani tark etib. Qo'qonga qaytadi. Moddiy rrulitojl.k Muqimiy oilasining buzilishiga olib keladi Xotini o'g'lini onasiga ta>hlab. boshqa kishiga tuimushga chiqadi. Shoir o'z ota hovlisin" tark eub, shu mahallada joylashgan Hazrat madrasasidan bir hujra oladi. Shu «hujrai tang va torlikda bekashk va g'ariblik chirog'ini yoqib» muhtojlikda umr o'tkazadi.
Muqrniy hayotini mutolaa va ijod qibshga bag'ishlaydi. Zamonasi- ning yetuk xattotlaridan bo'Igan Muhammad Yusuf Xattotdan ta'lim ol-b, xushxat bo'lib yetishgan Muqimiyga xattothk asosiy kasb va tirikchilik manbayi bo'lib xizmat qiladi.
Bu davrga kelib Muqimiy o'zining jo'shqin lirikasi va davrning hukm- ron ijtimoiy guruhlarini achchiq tanqid ostiga oluvch hajviy asarlari, yumorlan bilan ^nuhrat qozonadi. O'z davn adabiy harakatinmg yetak- chilaridan biriga aylanadi. Muqimiy Qo'qonda Furqat, Zavqiy, Nisbat Muhayyir, G'aribiy, Nasimiy, Mavlaviyva boshqa shoirlardan tashkil topgan adabiy guruhga boshchilik qiladi.
1885-86-yillarda shonnmg otasi Mirzaxo ja vafot etadi. Oilani boqish shoir zimmasiga tushadi. Muqimiyning ahvoli vanada mushkullashad Shoir bu ahvoldan qutulish yo'llanni izlaydi. Shu sababdan bo'lsa kerak. 1887-88-) lllarda Qo'qonm tark etib Toshkentga boradi Muqimiy Tosh- kent safari vaqtida qaiindosh-urug'larini topadi, do'stlar orttirad
Muqimiy Toshkent safandan keyir ham Farg'ona vodiysimng shahar va qishloqlanga bir necha marta sayohat qiladi.
Muttasil davom etgan moddiv muhtoilik. kamsitish va ta'qiblar shoir sog'Iig'iga la'sir q.lgan edi. 1898-99-yillarga kebb Muqimiy tez-tez kasalga channib, 4- 5 oylab yotib qoladi va xastalik tufayli 1903-yilda. 53 yoshida. ayni ijodiy kamolotga yetgan pay tda vafot etadi.
Muqimiydan boy ijodiy meros qolgan. Shoir. asosan. she'riyat yo'na- lishida ijod etgan. Uning asarlari o'zining mavzusi va badiiy-g'oyaviy xususiyatlari iihatidan rang-barangdir. Muqimiydan bizgacha yetib kelgan merosning umumiy hajmi. hozircha. taxminan 10 ming misradan iborat.
Bolalar. bu hazilakam meros emas. Shu raqamlar ham shoirning barakali ijod qilganini ko'rsatadi. Ular lirik asarlar (g'azal. muxammas. muiabba, masnaxiy, ruboiy, tuyuq, fard), haiviyot (satira, yumor), «Sayo- hatnoma»lar, maktublardan tashkil topgan
Do'stlaringiz bilan baham: |
