Mtmda innovatsion texnologiyalar

II bob. Oilada bolani har tomonlama rivojlantirish shart-sharoitlari 2.1. Oilaning maktabgacha yoshdagi bolaning ta’lim-tarbiyasidagi funksiyalari va o`rni.

Farzandni tarbiyalashda oilaning roli nihoyatda katta. Erta bolalikdan boshlab xulq-atvorning fazilatlari va asoslari inson hayoti davomida saqlanib qoladi. Tarbiya oiladan boshlanadi. Bolaning shaxs sifatida rivojlanishi aynan yaqin, aziz insonlar muhitida, uning kelajakdagi jamiyatdagi xulq-atvorining asoslari qo'yiladi. Va bizning hayotimizda tobora ko'proq texnik yangiliklarga ega bo'lishiga qaramay, ta'lim uzoqlashib bormoqda, ammo ta'lim, birinchi navbatda, oilaviy ta'lim hali ham bolaning shaxsini shakllantirishda etakchi rol o'ynaydi. Oilaning asosiy vazifasi erkaklar va ayollarning turmushga, otalikka, onalikka va bolalarni tarbiyalashga bo'lgan ehtiyojlarini qondirishdan iborat. Oiladagi aloqa, turmush o'rtoqlarning oila uchun muhim bo'lgan ba'zi maqsadlarga erishish, shuningdek har qanday odam bilan ma'naviy yaqinlik uchun shaxsning individual ehtiyojlarini qondirish borasidagi harakatlarining izchilligi va maqsadga muvofiqligini ta'minlaydi.

Bunday muloqot davomida turmush o'rtoqlar faqat ular uchun samimiy va mazmunli ma'lumotlarni almashadilar, bir-birlariga hamdard bo'ladilar, bir-birlarini yanada yaxshiroq tushunadilar, o'zlarini intellektual va axloqiy jihatdan boyitadilar. Turmush o'rtoqlar o'rtasidagi ma'naviy aloqa samimiy aloqa bilan uzviy bog'liqdir. Vaqt o'tishi bilan oilada har bir funktsiyalarning nisbati o'zgarishi mumkinligini tushunish muhimdir.

Ba'zi funktsiyalar oldinga chiqadi, ba'zilari esa yoki umuman yo'q bo'lib ketadi. Oilada bolalarning paydo bo'lishi tarbiya va kundalik hayot funktsiyasini birinchi o'ringa chiqaradi. Yosh oilada jinsiy aloqa birinchi o'rinda turishi mumkin, ammo katta yoshdagilarda emas. Davlatdagi kapitalistik munosabatlar sharoitida oilaning maqom vazifasi sotsialistik munosabatlardagiga qaraganda yuqori. Bu ko'pchilik uchun oila kuch va meros manbai ekanligi bilan bog'liq. Funktsiyalarning barchasini yoki aksariyatini etarli darajada bajaradigan oilalarga funktsional oilalar deyiladi. Ko'p funktsiyalar buzilgan taqdirda (ayniqsa, ustuvor vazifalar), bunday oilalar nomuvofiq deb nomlanadi. Pedagoglik odobi- bolani tarbiyalashdagi moxirlik bo’lib, bunda tarbiyachilarni o’rgatgandek ota-onalarni xam o’rgatish kerak. Ota-onalar o’z xul qi, fe’l - atvorini tashkil eta bilishlari, bolaning qalbida, ongida nima kechayotganini seza olishlari, shunga qarab muomila qila bilishlari lozim.

• Ba'zi funktsiyalar oldinga chiqadi, ba'zilari esa yoki umuman yo'q bo'lib ketadi. Oilada bolalarning paydo bo'lishi tarbiya va kundalik hayot funktsiyasini birinchi o'ringa chiqaradi. Yosh oilada jinsiy aloqa birinchi o'rinda turishi mumkin, ammo katta yoshdagilarda emas. Davlatdagi kapitalistik munosabatlar sharoitida oilaning maqom vazifasi sotsialistik munosabatlardagiga qaraganda yuqori. Bu ko'pchilik uchun oila kuch va meros manbai ekanligi bilan bog'liq. Funktsiyalarning barchasini yoki aksariyatini etarli darajada bajaradigan oilalarga funktsional oilalar deyiladi. Ko'p funktsiyalar buzilgan taqdirda (ayniqsa, ustuvor vazifalar), bunday oilalar nomuvofiq deb nomlanadi. Pedagoglik odobi- bolani tarbiyalashdagi moxirlik bo’lib, bunda tarbiyachilarni o’rgatgandek ota-onalarni xam o’rgatish kerak. Ota-onalar o’z xul qi, fe’l - atvorini tashkil eta bilishlari, bolaning qalbida, ongida nima kechayotganini seza olishlari, shunga qarab muomila qila bilishlari lozim.
• Ota-onalarni ilk yoshi bolalar filiologiya va psixologiyasini bilishlari bolani sog`ligini sa qlashga g`amho’rlik qilish uni xarakatlarini madaniy gigiyenik malakalarini rivojlantirish nut qi, muomila faoliyatini o’stirishga yordam beradi. Bolalarda muta qillikni o’stirish ularni qiyinchiliklarni yengishga o’rgatish undagi irodani mustahkamlash muhim ahamiyat kasb etadi.Oila a’zolari o’rtasidagi o’zaro xurmat, hamjihatlik, oilaning yaxshi yo’lga qo’yilgan ichki hayoti tarbiyada muhim ahamiyat kasb etadi. Oila a’zolari o’rtasidagi samimiy munosabatlar: mehribonlik, o’zaro hurmat va g`amxo’rlik, vatanparvarlik, mexansevarlik kayfiyati, umumiy tartib va oilaviy an’analar, bolalarga kattalar qo’yadigan talablarning yagonaligi muhim rol o’ynaydi.