A /S =0,5-0,6; (A+S)/M=0,8-0,9
Bitumni, yopishqoqlik xususiyatlarini yaxshilash uchun
unga sirtaktiv moddalari bo‘lgan qo‘ndirmalar qo‘shiladi.
(SPSK).
chidam li b itu m lar tarkibida 23 % sm ola, 15—18 % asfaltenlar va
52—54% m oylar b o ‘ladi.
13-jadval
Bitumlarning texnik talablari
Ko‘rsat-
kichlar
Yo‘l bitumlari
Qurilish
bitumlari
BND
40/60
BND
60/90
BND
90/130
BND
130/200
BND
200/300
BN-
IV
BN-V
Ignani
botish chu-
qurligi, mm
(ortiq emas)
25°C
0°C
40-60
13
61-90
20
91-130
28
131200
35
201300
45
21-40 5-20
Cho‘ziluv-
chanlik
25°C,
sm.
ortiq emas.
40
50
60
65
Nor-
mallan-
maydi
3
1
Harorat, °C
yumshash.
52
48
45
40
35
70
90
Mo'rtligi,
mar-mar
bilan
yopishish
qobiliyati.
-1 0
-1 5
-1 7
-1 8
-2 0
—
—
46
1) Mazutni chuqur vakuum ostida haydab olish.
2) Qoldiq neft mahsulotlarini yuqori haroratda havo
yordamida oksidlab olish.
3) Qoldiq va oksidlangan mahsulotlami kampoundirlab olish.
Tayyor bitumlaming sifati birinchi o ‘rinda xomashyoning
sifatiga bogiiq. Oksidlab olingan bitumlami sifati esa oksidlash
haroratiga, oksidlash vaqtiga, havo miqdoriga bogiiq.
Bitumlami ishlab chiqarish uchun eng yaxshi xomashyo
b o iib og‘ir smolali — asfaltenli neftlarning qoldiqlari: gudron,
kreking — qoldiq, moylami tozalashda hosil boigan asfaltenlar
va ekstraktlar xizmat qiladi. Neftda smola — asfaltenli
komponentlarning miqdori qancha ko‘p bo‘lsa asfalten: smola
nisbati qancha yuqori b o isa va qattiq parafinlarning miqdori
qancha kam bo isa, olinadigan bitumlami texnologiyasi shuncha
sodda b o iib , sifati yuqori boiadi.
A/S va (A+S) /M nisbati optimal boigan bitum gudronni
chuqur vakuum ostida haydab olinadi. Yuqori parafinli neftlar
bitumlar olish uchun eng yomon xomashyodir. Neftdagi
paraflnlar
miqdorining
ko‘pligi
bitumlami
ekspluatatsiya
xususiyatlarini pasaytiradi: bitumlaming mustahkamligi va
yopishqoqlik xususiyati yomonlashadi. Yaxshi bitum olish uchun
neft yaxshilab tuzlardan yuvilgan boiishi kerak.
Bitumlaming oksidlash texnologiyasi
Gudronlarni oksidlash jarayonida moylaming bir qismi
smolaga aylanadi, smolaning bir qismi asfaltenlarga aylanadi.
Buning natijasida smolaning miqdori o ‘zgarishsiz qoladi, A:S va
(A+S): M nisbatlari optimal darajasiga yaqinlashadi.
Oksidlangan bitumlami neft qoldiqlarga havo kislorodi va
yuqori haroratni barobar ta’sir etib olinadi. Harorat qancha
yuqori b o isa jarayon shuncha tez boradi. Juda yuqori haroratda
karben va karboidlami hosil bo iish xavfi bor.
Oksidlangan bitumlami uzlukli va uzluksiz usullari bilan
olish mumkin. Uzluksiz usulda kompressor qoilanilishi va
qoilanmasligi mumkin. Uzlukli jarayon kam foydali va sifatsiz
gudron beradi.
B itum lam i quyidagi usidlarda olish raurakin
47
A /S =0,5-0,6; (A +S)/M=0,8-0,9
Bitumni, yopishqoqlik xususiyatlarini yaxshilash uchun
unga sirtaktiv moddalari bo‘lgan qo‘ndirmalar qo‘shiladi.
(SPSK).
chidam li b itu m lar tarkibida 23 % sm ola, 15—18 % asfaltenlar va
52—54% m oylar b o ia d i.
13-jadval
Bitumlarning texnik talablari
Ko‘rsat-
kichlar
Yo‘l bitumlari
Qurilish
bitumlari
BND
40/60
BND
60/90
BND
90/130
BND
130/200
BND
200/300
BN-
IV
BN-V
Ignani
botish chu-
qurligi, mm
(ortiq emas)
25°C
0°C
40-60
13
61-90
20
91-130
28
131200
35
201300
45
21-40 5-20
Cho'ziluv-
chanlik
25°C,
sm.
ortiq emas.
40
50
60
65
Nor-
mallan-
maydi
3
1
Haro rat, °C
yumshash.
52
48
45
40
35
70
90
Mo‘rtligi,
mar-mar
bilan
yopishish
qobiliyati.
-1 0
-1 5
-1 7
-1 8
-2 0
—
—
46
1) Mazutni chuqur vakuum ostida haydab olish.
2) Qoldiq neft mahsulotlarini yuqori haroratda havo
yordamida oksidlab olish.
3) Qoldiq va oksidlangan mahsulotlami kampoundirlab olish.
Tayyor bitumlarning sifati birinchi o‘rinda xomashyoning
sifatiga bogiiq. Oksidlab olingan bitumlami sifati esa oksidlash
haroratiga, oksidlash vaqtiga, havo miqdoriga bogiiq.
Bitumlami ishlab chiqarish uchun eng yaxshi xomashyo
b o iib o g ir smolali - asfaltenli neftlarning qoldiqlari: gudron,
kreking — qoldiq, moylami tozalashda hosil boigan asfaltenlar
va ekstraktlar xizmat qiladi. Neftda smola — asfaltenli
komponentlarning miqdori qancha ko‘p boisa asfalten: smola
nisbati qancha yuqori b o isa va qattiq parafinlarning miqdori
qancha kam b o isa, olinadigan bitumlami texnologiyasi shuncha
sodda b o iib , sifati yuqori boiadi.
A /S va (A+S) /M nisbati optimal boigan bitum gudronni
chuqur vakuum ostida haydab olinadi. Yuqori parafinli neftlar
bitumlar olish uchun eng yomon xomashyodir. Neftdagi
parafmlar
miqdorining
ko'pligi
bitumlami
ekspluatatsiya
xususiyatlarini pasaytiradi: bitumlarning mustahkamligi va
yopishqoqlik xususiyati yomonlashadi. Yaxshi bitum olish uchun
neft yaxshilab tuzlardan yuvilgan boiishi kerak.
Bitumlarning oksidlash texnologiyasi
Gudronlarni oksidlash jarayonida moylaming bir qismi
smolaga aylanadi, smolaning bir qismi asfaltenlarga aylanadi.
Buning natijasida smolaning miqdori o ‘zgarishsiz qoladi, A:S va
(A+S): M nisbatlari optimal darajasiga yaqinlashadi.
Oksidlangan bitumlami neft qoldiqlarga havo kislorodi va
yuqori haroratni barobar ta’sir etib olinadi. Harorat qancha
yuqori b o isa jarayon shuncha tez boradi. Juda yuqori haroratda
karben va karboidlami hosil bo iish xavfi bor.
Oksidlangan bitumlami uzlukli va uzluksiz usullari bilan
olish mumkin. Uzluksiz usulda kompressor qoilanilishi va
qoilanmasligi mumkin. Uzlukli jarayon kam foydali va sifatsiz
gudron beradi.
B itum lam i quyidagi usullarda olish mum kin
47
Do'stlaringiz bilan baham: |