Моя профессиональная карьера

84

2. 
   Urf odat qo’shiqlari
   
3. 
   Lirik qo'shiqlar
   
4. 
   Mehnat qo’shiqlari
   

Mavsum marosim va urf- odat qo’shiqlari insoniyat yashsh va hayot kechirish tarzi,yilning to’rt fasli mehnat oylari,bayramlar, urf- odat, marosimlar, mavsumiy ish harakatlar bilan bog’liq ravishda juda ko’p qo'shiqlar yaratilgan. Marosimlar turli tuman bo’lganidek, ularga bag’ishlangan qo’shiqlar ham xilma xildir: boychechekning ochilishi, navro’zning kelishi,bahor yomg’iri, laylakning kelishi, hosil bayrami kabi voqea hodisalarga qo'shiqlar aytilgan.Qo’shiqlar xalqning oila bayramlarini,marosimlarni bezab kelgan.Mavsum va marosim bayramlarida kishilar o’yin kulgu qilgan, dam olishgan,yangi mehnat faoliyatiga kuch quvvat olganlar .Masalan: to'y marosimlari uylanish to’yi,xatna to’yi, yosh to’yi, beshik to’yi sigari xilma-xil bo'lganidek uning qo'shiqlari ham xilma-xildir. Yor- yor qiz uzatiladigan kunda aytiladigan qo'shiqlardan biridir.
Tog' da toychoq kishnaydiyo,
Ot bo’ldim deb yor-yor.
Uyda kelin yeg' laydiyo,
Yot bo’ldim deb yor-yor.
Lapar nikox to’ylarida qizning uyida kechqurun o’tkaziladigon Qiz oqshomi, Qiz majlisi, Qiz oshi, Lapar kechasi deb ataladigan bazmlarda lapar aytiladi. Qizlar va bilan yigitlar tarafma taraf turib, oshiqona g’azal baytlar aytishganda xuddi so’z bilan tortishmachoq o’ynaganday bo’ladilar. Bu bazmda yigit va qizlar orasidan yigit va qiz oldinga chiqib lapar aytishadi. Lapar bilan yigit va qiz bir- bir lariga muhabbat izhor etib anishgan va axdu-paymon qilishgan.
O’lan nikox to’ylari, ba’zan esa bayram kunlari, ayrim yeg'inlarda, cholg'usiz ijro qilinadigan o’lanlar ko’proq chorvadorlar, dehqonlarorasida tarqalgan. O’lanlarda cho’pon yigit bilan cho’pon qiz sevgi dardidan baxs etib so’zamonlikda chechanlikda, odamiylikda bir-birlarini sinaganday bo’ladi, musobaqadan tomonlar sovg’lar beradi.
O’tmishda alla qo’shiqlarida zahmatkash, mushtipar, ezilgan mazlum sharq onasi gavdalaniladi. Allalarda onalarga hos bo’lgan bag’ri kenglik, quyoshday mehribonlik, mayin dil qa’ridan sizib chiqqan kuylarda taraladi.
Ko'zlarimdan tomgan suvga,
Hayron bo’lma alla-yo.
Men sho’rlikday ezilmagin,
Ko’rar ko’zim alla-yo.
Ular boshdan -oyoq erkalatuvchi, mayin va uxlatuvchi,ko’pincha bir xil kuyda ijro etiladi va oxirgi alla-yo so’zi cho’zib takrorlanadi.
Turli urf-odatlar, marosim va irimlar bilan bog’liq bir qancha qo’shiqlar yaratilgan- ki,bularga Yo ramazon, Bahor keldi, Safar qochdi kabilarni ko’rsatish mumkin. Sirtdan qaraganda Yo-ramazon qo’shig’i diniy mavzudagi qo’shiqlarga o’xshasada,xonadon axliga yaxshi niyatlar qilinadi.
Qurg’oqchilik munosabati bilan yomg’ir chaqirish marosimida aytiladigan