Моррининг сешанба дарслари

Oʻninchi seshanba: oilaviy hayot haqida suhbatlashamiz
 
Morrinikiga mehmon olib keldim. Rafiqamni. 
U ilk tashrifimdan beri rafiqam bilan tanishtirishimni soʻraydi. 
“Qachon endi Janin bilan tanishtirasan?”. “Qachon Janinni ham olib 
kelasan?”. Bir necha kun avval Morrining holidan xabar olish 
maqsadida uyiga qoʻngʻiroq qilgunimga qadar rafiqamni olib 
bormayotganimga doim bahonalarim tayyor boʻlardi. 
Morrining telefon yoniga kelishiga ancha vaqt ketdi. Goʻshakni 
koʻtarganida esa shigʻillagan tovushdan goʻshakni boshqa birov 
uning qulogʻiga tutib turganini sezdim. 
– Saa-looom, — dedi u, goʻyoki nafas yetishmayotgandek. 
– Yaxshimisiz, murabbiy? 
Uning nafas chiqarishini eshitdim. 
– Mich...bugun…. murabbiyingning ahvoli... bir oz yaxshi emas. 
Tunlari uning ahvoli tobora ogʻirlashib borayotgandi. Deyarli har tun 
kislorod uskunasini ulashlariga toʻgʻri kelar, yoʻtal xurujlari esa 
odamni qoʻrqitardi. Bir yoʻtal tutsa, soatlab davom etar va u 
toʻxtaydimi, yoʻqmi Morrining oʻzi ham bilmasdi. U har doim dard 
oʻpkasini mahv etganida oʻlishini taʼkidlardi. Ajali naqadar yaqin 
qolganini oʻylab vujudimni titroq bosdi. 
– Seshanba kuni boraman, — dedim men. – Ungacha tetiklashib 
qolasiz. 
– Mich? 
– Labbay? 
– Rafiqang hozir sen bilanmi? 
Janin yonimda oʻtirgandi. 
– Goʻshakni unga ber. Ovozini eshitmoqchiman. 
Tan olishim kerak, Xudo ayolimni mendan ancha rahmdilroq qilib 
yaratgan. U Morri bilan biror marta ham koʻrishmagan boʻlsa-da, 
goʻshakni qoʻliga oldi va bir daqiqaga ham qolmay u keksa 

---

Mich Elbom. Morrining seshanba darslari 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
107
professorim bilan talabalik yillaridan beri tanish kishidek iliq 
suhbatga kirishdi. Eshitganim faqat “Ha, ha...Mich aytib bergandi… 
Voy, rahmat” jumlalari boʻlsa ham, ular dildan suhbatga kirishganini 
ich-ichimdan his qilib turardim. 
U goʻshakni joyiga qoʻygach: 
– Kelasi safar birga boramiz, — dedi. Tamom. 
Mana endi ikkalamiz Morrining ikki yonida oʻtiribmiz. Morri xotinboz 
boʻlmasa-da, ayollarga suyagi yoʻq kishi edi. Buni oʻzi ham tan 
olardi. Hozir ham yoʻtal xuruji yoki hojatga chiqish ehtiyoji muloqotni 
boʻlayotganiga qaramasdan xonada Janinning borligi professorimga 
yangidan kuch bagʻishlayotgandek edi. U toʻyda tushgan 
suratlarimizni tomosha qildi: Janin albomimizni koʻtarib kelibdi. 
– Detroytlikmisiz? — soʻradi Morri. 
– Ha, — javob berdi Janin. 
– Qirqinchi yillar oxirida bir yilcha Detroytda dars berganman. Qiziq 
voqea boʻlgan oʻshanda. 
Morri burun qoqishga toʻxtadi. Qogʻoz sochiqchani olishga 
urinayotganini koʻrib, oʻzim sochiqchani oldimda, unga tutib turdim. 
U ojizgina burun qoqdi. Sochiqcha bilan burnini yengilgina siqib, 
artib qoʻydim, xuddi mashinada ketayotgan ona bolasiga qilgani 
kabi. 
– Rahmat, Mich, — Morri Janinga qaradi. – Mening tengi yoʻq 
dastyorim. 
Janin jilmaydi. 
– Ha, mayli. Voqeaga qaytsak. Universitetda jamiyatshunoslar 
jamoasi bor edi. Boshqa fan oʻqituvchilari bilan poker oʻynardik. Bir 
jarroh yigit boʻlardi. Bir oqshom oʻyindan soʻng u yonimga kelib, 
“Morri, ish jarayoningizni koʻrsam degandim”, dedi. Rozi boʻldim. 
Maʼruzalarimdan birida qatnashib, dars berishimni kuzatdi. Dars 
tugagach, “Endi meni ish jarayonida kuzatishga nima deysiz? 
Bugun oqshom bir bemorni operatsiya qilaman”. Koʻngli ogʻrimasin 

---

Mich Elbom. Morrining seshanba darslari 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
108
deb, borishga rozi boʻldim. U meni shifoxonaga olib bordi. Kirishimiz 
bilan, “Qoʻlingizni yaxshilab yuving, niqobni taqing va ustingizga 
xalatni ilib oling”, dedi. Hash-pash deguncha u bilan birga 
operatsiya stoli yonida turardim. Stolda ayol bemor yotar, uning 
belidan pastki qismi yalangʻoch edi. Tanishim qoʻliga pichoqni olib, 
ayolning tanasini xotirjam kesa boshladi. Shunday… 
Morri barmogʻini koʻtarib, havoda aylantirdi. 
– Mana shunday boshim aylana boshladi. Hushimni yoʻqotay 
deyapman. Hamma yoq qon. Uh! Yonimda turgan hamshira, 
“Doktor, sizga nima boʻldi?”, deb soʻradi. Men esa, “Men hech 
qanaqa doktor emasman! Meni bu yerdan olib keting!” dedim. 
Biz kuldik. Bazoʻr nafas olayotgan Morri ham baholi qudrat kulishga 
harakat qildi. Morri ancha vaqtdan beri bunday hikoyalar aytmay 
qoʻygandi. Vo ajab, boshqa birovning xastaligini koʻrib, hushini 
yoʻqotay degan odam oʻz dardini shunday mardona qarshi ola bilsa-
ya, degan fikr oʻtdi xayolimdan. 
Konni eshikni taqillatib, Morrining tushligi tayyor boʻlganini aytdi. 
Men ertalab “Non va tomosha” doʻkonidan keltirgan sabzi shoʻrva, 
sabzavotli pishiriqlar va yunoncha pishirilgan makaron tushlikka 
yaramasdi, albatta. Eng yumshoq yeguliklarni olib kelishga 
qanchalik harakat qilmay, bari bir ular nimjonlashib qolgan Morrining 
chaynab yutishiga qattiqlik qilardi. Endi u asosan 
suyuq boʻtqa va 
shoʻrvada ivitib, ezilgan keks yerdi. Sharlotta deyarli barcha 
yeguliklarni blenderda maydalab, ezib berardi. Morri ovqatni 
somoncha yordamida isteʼmol qilardi. Men haligacha har hafta 
bozorlik qilib, uning huzuriga xaridlar bilan toʻla paketlarni koʻtarib 
kelardim. Uning yuzidagi ifodani koʻrish uchun ham bozorlik qilishda 
davom etardim. Har gal muzlatgichni ochganimda, u ovqat solingan 
qutilarga toʻlib ketganini koʻrardim. Ehtimol, hali yana avvalgidek 
birgalikda haqiqiy tushlik qilamiz, 
men uning ogʻzidan ovqat 
sachratib, toʻla ogʻiz bilan gapirishini tomosha qilaman, deb umid 

---