Монография Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини

Ижтимоий-ҳуқуқий компетентлик - бошқарув ва педагогик фаолият соҳаси таълимнинг норматив-ҳуқуқий ҳужжатларини, қонунчилик нормаларини билиш ҳамда улардан касбий фаолиятда самарали фойдалана олиш, ҳуқуқий онг, дунѐқараш, ҳуқуқий саводхонлик ва маданиятнинг шаклланганлиги, ижтимоий фаоллик, тадбиркорлик, соғлом турмуш тарзи кўникмалари, касб этикаси бошқалар.
Шахсий-рефлексив компетентлик – раҳбар ва педагог кадрнинг ижтимоий дунѐқараши, илмий ва интеллектуал салоҳияти, креативлиги, шахсларараро мулоқот- муносабатларига фаол кириша олиши, конфликтларни ҳал этишга тактик ѐндашуви, касбий фаолият талабларига мувофиқ шахсий ва касбий сифатларининг шаклланганлик даражаси, фаол ҳаѐтий ва фуқаролик позициясининг қарор топганлиги, маънавий-ахлоқий баркамоллиги, индивидуал касбий ривожланиш траекториясини лойиҳалаштириш;
Ахборот компетентлиги - педагогнинг замонавий ахборот-коммуникация технологиялари воситасида шахсий ва касбий фаолияти билан боғлиқ маълумот, ахборотларни излаш, таҳлил қилиш, баҳолаш ва зарурий ахборотларни соҳага йўналтириш, мустақил ижодий ишларни ташкил этиш, бошқарув фаолиятини доимий ривожлантириш.
Маълумки, профессор-ўқитувчилардаги мустақил ўз-ўзини ривожлантиришга йўналтирилган касбий тайѐргарлик даражаси шахс ички фаоллигининг интеграцияси асосида шаклланиб борувчи жараѐн ҳисобланиб, бунда унинг ахборот компетентлиги асосий таркибий қисмларидан бирини ташкил этади.
Глобаллашув жараѐнларида информацион компетентлик тушунчаси (1992 йил) шахснинг ахборот-коммуникация технологияларини билиш ва ундан фойдаланиш, ахборотларни қидириш ва ундан мустақил фойдалана олиш кўникмаларининг шаклланганлик даражаси билан изоҳланади. Айрим ҳолатларда информацион компетентлик компьютер технологияларини билиш ва қўллаш асосида тушунилади. Бу бир томонлама ѐндашув бўлиб, масаланинг фақат техник аспектини қамраб олади. Аслида информацион компетентлик- узлуксиз таълим тизимида шахсга йўналтирилган ѐндашув асосида ѐритилиб, шахснинг мустақил ўз-ўзини ривожлантириш муваффақиятини таъминловчи муҳим категориялардан бири саналади. Ахборот компетентлиги шахснинг билиш фаоллигини оширишда; ахборотнинг табиий ва сунъий компонентлари (семантик) ўртасидаги коммуникацияни таъминлашда;ахборотлашган жамиятда ҳаѐт шароитлари ва меҳнат фаолиятига мослашишида;ахборотларни баҳолаш, таҳлил қилиш, соҳага йўналтириш, мустақил-ижодий ишни ташкил этишида;шахсий ва касбий ахборот майдонини лойиҳалашда муҳим аҳамиятга эга.
Раҳбар ва педагогларнинг информацион компетентлиги тушунчаси шахс информацион компетентлигига нисбатан хусусий аҳамиятга эга бўлиб, бунда замонавий ахборот-коммуникация технологиялари воситасида бошқарув ва педагогик вазифаларнинг самарали ечимини билан боғлиқ маълумот, ахборотларни мустақил излаш, таҳлил қилиш, танлаш, қайта ишлаш ва зарурий ахборотларни узатиш кўникмаларининг шаклланганлик даражаси билан боғлиқ ҳолда ѐритилади. Тадқиқотчилар (С.В.Тришина, А.Л.Семѐнов, Н.Насирова, Н.Ю.Таиров ва бошқ.) педагогнинг информацион компетентлиги тузилмасини мотивацион (ҳоҳиш ва эҳтиѐжлар асосидаги), когнитив (билиш фаоллиги), фаолиятли-технологик (соҳага тегишли маълумотларни излаш тажрибаси), коммуникатив (табиий ва сунъий тиллар ўртасидаги вербал, новербал мулоқот) ҳамда рефлексив (ўз-ўзини бошқариш, ривожлантириш, фаолият натижаларини таҳлил қилиш) компонентлар асосида ѐритадилар. Мазкур таркибий қисмлар педагогнинг информацион компетентлигини ривожлантиришда ҳам муҳим йўналишлар сифатида баҳоланиб, у мутахассиснинг ахборот-коммуникация технологиялари соҳасидаги зарурий билимларни ўзлаштириши билан ўзаро алоқадорликда ривожланиб боради.