23
“Young Scientist”
.
# 24.2 (158.2)
.
June 2017
Спецвыпуск
0
0
(
)( )
(
) ( )
(
) ( )
t
t
f g t
f t s g s ds
f t s g s ds
1
1
2
1
1
1
2
1
2
2
1
(
)
1
2
0
,
,
t
a
a t
t s
a
a t
a t
Mte a
a
e
e
M M e
e
M
a
a
a
a
ds
This shows that
f g
is exponential order at infinity. Since
f
and
g
are piecewise continuous, the first fundamental
theorem of calculus implies that
f g
is also piecewise continuous. Hence,
f g
has a Laplace transform.
Next we have
0
0
[(
)( )]
( (
) ( ) )
t
st
L f g t
e
f t
g d dt
0
0
(
) ( )
t
st
t
e f t
g d dt
Note that the region of integration is an infinite triangular region and the integration is done vertically in that region. In-
tegrating horizontally we find
0
[(
)( )]
(
) ( )
st
t
L f g t
e f t
g dtd
We next introduce the change of variables
t
. The region
of integration becomes
0
,
0
t
. In this
case, we have
(
)
0
0
[(
)( )]
( ) ( )
s
L f g t
e
f
g d d
0
0
(
( ) )(
( ) )
s
s
e g d
e
f
d
( ) ( )
( ) ( )
G s F s
F s G s
.
Example
. Use the convolution theorem to find the inverse Laplace transform of
2
2 2
1
( )
(
)
H s
s
a
Solution
. Note that
2
2
2
2
1
1
( )
(
) (
)
H s
s
a
s
a
So, in this case we have,
2
2
1
( )
( )
(
)
F s
G s
s
a
. Since
2
2
[sin ]
a
L
at
s
a
, we find
1
( )
( )
sin( )
f t
g t
at
a
.
Thus,
2
3
0
1
1
(
)( )
sin(
)sin( )
(sin( )
cos( ))
2
t
f g t
at as
as ds
at
at
at
a
a
.
24
«Молодой учёный»
.
№ 24.2 (158.2)
.
Июнь 2017 г.
Спецвыпуск
References:
1. A. D. Poularikas, The Transforms and Applications Hand-book (McGraw Hill,2000), 2nd ed.
2. M. J. Roberts, Fundamental of Signals and Systems (McGraw Hill, 2006), 2nd ed
3. Leif Mejlbro, The Laplace Transformation I-General Theory, Leif Mejlbro & Ventus Publishing ApS,2010.
4. Marcel B. Finan, Laplace Transforms: Theory, Problems, and Solutions. Arkansas Tech University.
Hayotiy jarayonlarda boradigan kimyoviy reaksiyalar
Yormanov Sherimmat, tabiiy fanlar;
Bobojonova Saida, tabiiy fanlar;
Bobojonov Ogabek, tabiiy fanlar
Urgench State University
F
an va texnika jadal rivojlanayotgan bugungi kunda kimyo
fani sirlarini ilmiy asosda o'rganish katta ahamiyatga egadir.
Kimyo fani hayotimizning barcha sohalarida o'z o'rniga ega.
Jumladan, ishlab chiqarishda,
oziq-ovqat sanoatida, qishloq
xo'jaligida, qurilish materiallarini tayyorlashda va boshqa
ko'plab sohalarda keng miqyosda foydalaniladi. Bir so'z bilan
aytganda, kimyo fani qo'lanilmaydigan sohani uchratish qiyin.
Bunday jarayonlarni hayotimizda ko'plab uchratishimiz
mumkin. Misol sifatida bir nechta reaksiyalarni ko'rib chiqamiz.
1. Davriy sistemaning 5-guruh elementi hisoblangan
fosfor elementi gugurt ishlab chiqarish uchun asosiy hom-
ashyodir. Gugurt qutisi yonboshiga surtilgan qizil fosfor gu-
gurt kallagidagi Bertole tuzi bilan
ozgina ishqalanishi nati-
jasida reaksiya sodir bo'ladi. Biz bu jarayonni juda ko'p
marotaba kuzatganmiz. Bu jarayonning kimyoviy reaksiya
tenglamasi quyidagicha ko'rinishda yoziladi.
6P + 5KClO
3
= 5KCl +3P
2
O
5
2. Anorganik birikmalarning eng muhim sinflaridan
biri bo'lgan oksidlardan juda ko'p sohalarda foydalaniladi.
Jumladan, kalsiy oksid (texnikadagi nomlari so'ndirilgan
ohak, kuydirilgan ohak momig'i) oq rangli kukun hisobla-
nadi. Sanoatda ohaktosh, bo'r yoki boshqa karbanatli jinslar
kuydirilganda hosil bo'ladi.
CaCO
3
= CaO + CO
2
H=178 kJ/mol
Kalsiy oksid suv bilan shiddatli reaksiyaga kirishib, kalsiy
gidroksid hosil qiladi. Kalsiy gidroksidning texnikadagi
nomi — so'ndirilgan ohak deb yuritiladi.
So'ndirilgan ohak, qum va suv aralashmasi binokorlik
qotishmasi yoki ohakli qorishma deyiladi.
U suvoq sifatida,
shuningdek, devorga g'isht terishda, g'ishtlarni bir-biriga
tishlatish uchun ishlatiladi, devorga g'isht terishda odatda
sementli qorishmadan foydalaniladi.
Ca (OH)
2
+ SiO
2
= CaSiO
3
+ H
2
O
Ohakli qorishmaning qotishida bir vaqtning o'zida ikki xil
jarayon sodir bo'ladi.
a) O'ta to'yingan eritmadan kalsiy gidroksid kristallar-
ining cho'kishi, bu kristallar qum zarrachalarini bir — biriga
puxta bog'laydi.
b)
Daraxtlar oqlanadi, ya'ni unga Ca (OH)
2
bilan ishlov
beriladi. Natijada vaqt o'tishi bilan daraxtning ishlov berilgan
qismi oqaradi, sababi bu ishlov berilgan joyda Ca (OH)
2
havodagi CO
2
bilan reaksiyaga kirishadi. Bunda quyidagi
reaksiya sodir bo'ladi.
Ca (OH)
2
+ CO
2 (havodan)
= CaCO
3
+ H
2
O
3. Mahalliy aholi suniy yuvish vositalari va sovun-
lardan har doim foydalanadi. Suniy yuvish vositalarining olin-
ishi haqida qisqacha to'xtalib o'tamiz. Sovun olish uchun
hamashyo sifatida o'simlik moylari, hayvon yog'lari, shun-
ingdek natriy gidroksid va suvsizlantirilgan soda ishlatiladi.
Sovun ishlab chiqarishda ko'p miqdorda hamashyo talab qiladi,
shu sababli sovunlarni ovqat bo'lmaydigan
mahsulotlardan
olish masalasi qo'yilgan. Asosan sovunlar yuqori karbon kisla-
talarning tuzlaridir. Odatdagi sovunlar palmitin, sterin va olein
kislatalar tuzlarining aralashmasidan tarkib topgan. Natriyli
tuzlar qattiq sovunlarni, kaliyli tuzlar- suyuq sovunlarni hosil
qiladi.
Sovunlar yog'larning ishqorlar ishtirokida gidrolizlan-
ishidan hosil bo'ladi.