|
30
«Молодой учёный»
.
№ 24.2 (158.2)
.
Июнь 2017 г.
Спецвыпуск
4. Fiehler, Reinhard (1990): Kommunikation und Emotion. Berlin, New York.
5. Hindelang, Götz (1983): Einführung in die Sprechakttheorie. Tübingen.
Chet tili dasrlarida talaffuzga o'rgatuvchi tinglash mashqlari
Kadirova Nigora
Urgench State University
M
ashhur diniy va ilmiy asarlar avtori va taniqli gumanist
Erasmus von Rotterdam pedagogika sohasi bilan ham
shug'ullangan. Chet tilini o'rganish uchun maslahatlar ichida
talaffuzga oidlarini ham uchratish mumkin: «To'tiqushdan
namuna olsa bo'ladi. Bu qushga nima o'rgatilgan bo'lsa, u
o'shani takrorlab aytadi. Agar u o'rgatilganni aytmasa, tayoq
bilan jazolanadi, u aytilgan narsani takrorlab aytsa, unga
mukofot sifatida ozuqa beriladi. Tilni yaxshi talaffuz bilan
gapiradigan o'qituvchi yetishtirish lozim; u qanday yo'l
tutishni bilishi kerak: u harakat qilinayotgan paytdagi har bir
to'g'ri javobni maqtashi, odatdagi xatoga qyo'l qo'yilsa uni
doim to'g'irlashi lozimdir.»
Birinchi navbatda bizga faqat huzur bag'ishlaydigan
«To'tiqush metodi» ga jiddiy qaralishi kerak.
Chet tili o'rganishda fonetik mashqlarni quyidagi turlarga
bo'lish mumkin:
1. Tinglash mashqlari
a. Tayyorlovchi tinglash mashqlari
— kirish mashqlari
— farqlash mashqlari
— identifikasiyalash (qayta aniqlashtirish)
b. Amaliy tinglash mashqlar
2. Talaffuz mashqlari
a. atayyorlovchi talaffuz mashqlari
— oddiy takrorlash mashqlari
— yashirin takrorlash mashqlari
— biror narsani o'zi mustaqil aytishga yo'naltirilgan
mashqlar
b. amaliy talaffuz mashqlar
— aytib berish/ yoki o'qib berish
— erkin gapirish
Tayyorlovchi tinglash mashqlarini kirish, farqlash va iden-
tifikasiyalash turlariga ajratdik. Kirish uchun mo'ljallangan
mashqlarda matnlar eshittiriladi yoki o'qib beriladi. Bunda
mazmun ikkinchi darajali bo'lib qoladi, uni tushunish uncha
shart emas. O'quvchilar tilga sho'ng'ishlari, uning ajoyib ja-
rangida cho'milishlari lozim va shu tarzda ular taqlid qilishga
undaladilar. Yangi til jarangining o'ziga xos jihatlari shu yo'l
bilan anglanadi, ayniqsa ritm, ohang, pauza, gapirish tezligi
va boshqa intonasiya belgilariga e'tibor qaratiladi.
Albatta bunday mashqlar barcha uchun ma'qul bo'lmaydi.
Biroq, tajribalar shuni ko'rsatadiki, ba'zi o'rganuvchilar gu-
ruhlari bilan bunday mashqlar muvaffaqiyatli o'tilgan. Kirish
mashqlari uchun o'rganuvchilarga ona tilida tanish bo'lgan
matnlar mos keladi.
O'rganuvchilar bilan chet tilidagi spektakllarni tomosho
qilishga borish ham kirish mashqlarining bir turi hisoblanadi.
Kirish mashqlarida tilning nafaqat «umumiy jarangi' es-
hittiriladi, balki tayyorlovchi xarakterga ega fonetik mavzular
ham olinishi mumkin.
Farqlash mashqlarida chet tilidagi tovushlar biri-biridan
farqlanadi. Masalan, o'rganuvchilar nemischa cho'ziq va
qisqa A tovushuni farqlashda qiynalyaptilar. Dastlab ular
nemis tilida bunday farqlar mavjudligini, bu muhim aha-
miyat kasb etishini, ular ma'no ajratuvchi xususiyatga ega
ekanligini o'rganib bilib olishlari kerak. Bu hodisalar so'zlar
hamda so'zlarni juft qilib keltirilgan misollarda tushunt-
iriladi.
Masalan,
a) istalgan so'zlar: Fahne — Schwamm, an deer Saale —
in der Gaststätte
b) bir-biriga o'xshab jaranglaydigan, ma'noga ega emas
so'zlar:
c) mahne-manne, baal-ball
d) ism-shariflar: Herr Kahne — Herr Kanne, Frau
Maan — Frau Mann
bir-biriga o'xshab jaranglaydigan so'zlar: Staat — Stadt,
kam — Kamm
Farqlash mashqlarida tovushni ajratish yaqqol ko'rinib tu-
radigan kontrast (keskin farq) metodidan foydalaniladi.
Farqlash va identifikasiyalash mashqlari tayyorlovchi
mashqlar sirasiga kiradi. Ular yuqorida aytib o'tilganidek fo-
netik maqsadlar uchun tuziladi.
Turli xil tinglash testlari orqali farqlash hamda identifi-
kasiyalash haqiqatdan ham amalga oshishi yoki oshmasligi
tekshiriladi.
Masalan,
Hören Sie und lösen Sie die Testaufgaben a, b, c.
Test a)
Sie hören einen der beiden Namen. Unterstreichen sie
ihn.
1. Frau Mühler — Frau Müller.
2. Frau Mühler — Frau Möhler
3. Frau Möhler — Frau Möller
4. Frau Müller — Frau Möller
Test b)
Sie hören vier Paare von Familiennamen. Sind die beiden
Namen jeweils gleich (ȋ) oder ungleich (≠)?
1. ________ 2. ________ 3. ________ 4. ________
Test c)
Do'stlaringiz bilan baham: |
