Polimerlarning kimyoviy o'zgarishlari. Molekulyar massasining oshishi va kamayishi bilan boradigan reaksiyalar reja

POLIMERLARNING KIMYOVIY O'ZGARISHLARI. MOLEKULYAR MASSASINING OSHISHI VA KAMAYISHI BILAN BORADIGAN REAKSIYALAR
REJA:
1.Makromalekularlararo reyaksialar kauchukni vulqonlash
2.Polimerlarning kimyoviy modifikatsiyalash
3.Blok va payvant sopolimerlarni olinishi va xossalari

Polimerlarning kimyoviy o’zgarishlari turli kimyoviy reaksiyalarni o’z ichiga olib, uning natijasida makromolekulaning kimyoviy tuzilishi, tarkibi va polimerlanish darajasi o’zgaradi. Polimerlarning kimyoviy o’zgarishlarini maqsadga muvofiq o’tkazish yangi xossali makromolekulyar birikmalar sinfini yaratishga imkon beradi.

Polimerlarning kimyoviy o’zgarish reaksiyasi uch xil yo’nalishda boradi:
1) polimerlanish darajasi o’zgarmasdan ko’zatiladigan reaksiyalar – polimeranalogik o’zgarishlar va ichki molekulyar reaksiyalar;
2) polimerlanish darajasi ortishi bilan boradigan reaksiyalar – choklanish, payvand va blok – polimerlanish;
3) polimerlanish darajasi kamayishi bilan boradigan reaksiyalar – destruksiyalanish.
Polimer funksional guruhlarining reaksiyaga kirishish qobiliyati bilan quyimolekulyar birikmalarning reaksiyaga kirishish qobiliyati orasida tabiatan hech qanday farqi yo’q. Flori prinsipiga muvofiq, polimerlarning reaksiyaga kirishish qobiliyati ularning molekulyar massasiga bog’liq emas. Bu prinsipga binoan karboksil va gidroksil guruhlarning reaksiyaga kirishish tezligi polimer zanjirining o’lchamiga bog’liq emas. Masalan, polivinilpirralidon va uning quyimolekulyar analogi N – izopropil – γ – valerolaktamning ishqoriy gidrolizi (xalqaning ochilishi) bir xil tezlik bilan borib, hatto reaksiyalarning faollanish energiyalarining qiymatlari ham bir – biriga yaqin.
NaOH NaOH
- CH₂–CH – CH₂–CH- ----→ -CH₂–CH–CH₂–CH- CH₃–CH–CH₃ --→ CH₃–CH–CH₃
| | | | | |
N N NH NH N NH
| | | | | |
/ \ / \ (CH₂)₃ (CH₂)₃ / \ CH₃ - CH
H₂C C=O H₂C C=O | | CH₃-HC C=O (CH₂)₂
| | | | COOH COOH | | COOH
H₂C __ CH₂ H₂C__ CH₂ H₂C __ CH₂

Xuddi shuningdek, polivinilasetat va vinilasetatning gidrolizlanish tezlik konstantalari ham bir xil qiymatga ega. Polimer molekulasidagi funksional guruhlarning xuddi quyimoekulyar birikma guruhidek reaksiyaga kirishish qobilyatini ta’minlash uchun quyidagi shartlarni bajarish kerak;

1) reaksiya gomogen sharoitda, ya’ni hamma: olingan oraliq va hosil bo`lgan mahsulotlar shu muhitda erishi;
2)reaksiyada bir xil funksional guruhlar qatnashib,olingan mahsulotlar o`lchami kichik va harakatchan bo`lishi;
3) quyi molekulyar analog iloji boricha polimer zvenosiga o`xshash bo`lishi kerak.