Mo’ljallangan. Mazkur o’quv-usuliy qo’llanmada fanning o’qitish maqsad va vazifalari, talablar bayon etilgan. Shuningdek, unda ta’lim oluvchilarning mustaqil bilim egallashi va uni o’zlashtirishiga e’tibor qaratilgan

L'yuis 
Kerrol'
(1832-1898).Asl 
ismi 
Charl'z 
Dodjons-Oksford
universitetining professori, matematik, mantiq va tashxis sohasi bo`yicha 
mutaxassis, butun dunyoda L'yuis Kerrol' nomi bilan mashhur. Uning sevimli 
o`quvchisi kollej rektorining qizi Alisa Liddell uchun to`qigan ertaklari, 
"bema`ni", "mantiqsiz" ertaklar deb nom olgan va shuhrat qozongan. Ertaklar
shu qizning ismi bilan "Alisa Liddell" deb nomlangan. U ajoyib matematik. 
Hozirga qadar uning ishlari o`zining isbotiga muhtoj emasligi hamda fikr va 
mulohazalarning mantiqan aniq va to`g’riligi bilan barchani hayratga soladi.
Professor shu bilan birga, suratga tushirish (fotografiya) bilan ham 
shug’ullangan. Kerrolning tushirgan suratlari badiiy fotografiya tarixining eng 

---

28 
noyob asarlari qatoridan o`rin olgan. Uning nomi ertak tarixiga bir umrga 
muhrlangan. "Alisa Ajoyibotlar Mamlakatida" ertagi muallifi mumtoz va 
folklor an`analarni mujassamlashtirgani holda o`ziga xos shunday shaklli asar 
yaratdiki, alal oqibat, istehzo va parodiya janridagi ertak paydo bo`ldi. "Alisa 
Ajoyibotlar Mamlakatida" yoki "Alisa Oyna Ortida" ertaklari yana shunisi bilan 
farqlanadiki, undagi "mantiqsizlik" ortida, xuddi bolalar hazilida ijtimoiy 
satira yashiringanidek, sog’lom fikr yashirin. Kerrolning kitoblari "bolalar 
uchun emas", deb topilishining yana bir sababi shundaki, bu viktorianlik 
jamiyatida fikr yuritish ta`qiqlangan muammolar haqida yozishning yakkayu-
yagona yo`li bo`lgan usulni o`ylab topganligidadir. Birinchi bo`lib asarning 
"bolalar uchun emas", "kattalarga yo`naltirilgan"ligini asarga rasmlar chizgan 
illyustrator Alisani "boladek bo`lmagan qizcha" sifatida tasvirlagan, malakali 
siyosiy karikaturachi Jon Tennil his qildi, ammo muallifning o`ziga bu narsa 
unchalik yoqib tushmadi. Shunga qaramasdan, bolalar uchun "Alisa"ni 
g’ayritabiiy ekanligini inkor qilib bo`lmaydi; avvalo, qahramon bilan bir 
qancha sehrli sarguzashtlar hamda qiziqarli voqealar sodir bo`lishinigina 
fahmlayotgan o`quvchi uchun. Alisà haqiqatdan ham mangu bo`lib qoldi, 
Irland dengizi bo`yidagi Landudnoda Alisa va Oq quyonchà sharafiga katta 
me`moriy yodgorlik barpo etilgan. 
Tayanch so`zlar
: "Beovul'f" , Aylana stol, anglosaks, alliteratsiya, ritsar,
ballada, antik syujet, Robin Gud, gotik, kundalik, qo`lyozma, yangi bolalar 
kitobxonligi, "Robinzon Kruzo", aristokratik jamiyat, mumtoz sarguzasht,
realistik fantastika, g`ayritabiiy sarguzasht, liliput, velikan, tarixiy roman, 
detektiv janr, kameta, jungli, tashxis, badiiy fotografiya.