Moliyaviy va boshqaruv hisobi

Asosiy vositalarning xarakati to’g’risidagi hisobot

Moliyaviy hisobdan ichki va tashqi foydalanuvchilar uchun korxonanaing asosiy vositalarining tarkibi, ularni ish holati umumiy qiymati muhim ahamiyatga ega.
Bu ma’lumotlar korxonalarning moliyaviy hisobot tarkibida tuziladigan
«Asosiy vositalar tarkibi tqg’risidagi hisobot»da aks ettiriladi. Quyida bu hisobotning shaklini keltiramiz.
Asosiy vositalarning xarakati tqg’risidagi hisobot jadvali mazmunidan kqrinib turibdiki, unda asosiy vositalar va ularning eskirishi belgilangan tasnifi asosida quyidagi kqrsatkichlar bqyicha aks ettiriladi:

• 
  yil boshiga qoldig’i;
  
• 
  hisobot davrida asosiy vositalarining kirimi;
  
• 
  hisobot davrida hisobdan chiqarilgani;
  
• 
  yil oxiriga qoldig’i.
  

Hisobotning 3 va 6 – xonalarida korxona balansida hisobga olingan barcha asosiy vositalarning qiymati aks ettiriladi.
4 - xonada hisobot davrida, qqshimcha baholash qiymati ham qqshilgan holda quyidagi manbalardan korxona tasarrufiga qtgan asosiy vositalar aks ettiriladi:

• 
  pulga sotib olish yoki yangidan qurish;
  
• 
  aylanma mablag’lardan asosiy vositaga qtkazilishi;
  
• 
  boshqa korxona va tashkiltlardan bepul olinishi;
  
• 
  inventarizatsiya natijasida ortiqcha chiqqan asosiy vositalari kirimi;
  
• 
  lizing muomalalari bqyicha uzoq muddatli ijaraga olingan asosiy vositalar. 5 - xonada qaytadan baholash natijasida narxini pasaytirish ham qqshilgan holda
  

quyidagi sabablarga kqra xqjalik tasarrufidagi asosiy vositalar tarkibidan chiqarilgan ob’ektlar qiymati aks ettiriladi:

• 
  pulga sotilgan keraksiz va ortiqcha asosiy ositalar;
  
• 
  asosiy vositalar tarkibidan aylanma mablag’larga qtkazilgan ob’ektlar;
  
• 
  boshqa korxona va tashkilotga bepul berligan ob’ektlar;
  
• 
  eskirishi natijasija ob’ektlarning hisobdan chiqarilishi;
  
• 
  tabiiy ofatlar, avariya natijasida va boshqa sabablarga kqra ob’ektlarning hisobdan chiqarilishi.
  

7. 
   va 10 - xonalarda asosiy vositalarning turlari bqyicha hisobot davri boshiga va oxiriga yig’ilgan amortizatsiya (eskirish) summasi aks ettiriladi.
   
8. 
   - xonada asosiy vositalarni qqshimcha baholash natijasida qqshimcha hisoblangan amortizatsiya summasi ham qqshilgan holda, hisobot davrida barcha asosiy vositalari bqyicha hisoblangan amortizatsiya (eskirish) summasi aks ettiriladi.
   
9. 
   - xonada tugatilgan, sotilgan va boshqa yqllar bilan xqjalik tasarrufidan chiqib ketgan asosiy vositalar eskirishi kqrsatiladi.
   

11. 
    - xonada asosiy vositalarning yil boshiga qolgan sof qoldiq qiymati aks ettiriladi. Bu summa 3 - xona bilan 7 - xonalari summalari farqidan iborat.
    
12. 
    - xonada asosiy vositalarning hiobot davri oxiriga qolgan sof qoldiq qiymati aks ettiriladi. Bu summa 6 - xona bilan 10 - xona summalari farqidan iborat.
    

Asosiy vositalarning jami summasidan ishlab chiqarish va noishlab chiqarish yqnalishidagilarning harakati alohida ajratib kqrsatiladi.
Ishlab chiqarish yqnalishidagi asosiy vositalar tarkibiga sanoat, qurilish, qishloq xqjaligi ishlab chiqarishi, savdo va umumiy ovqatlanish, qishloq xqjalik mahsulotlarinii va boshqa moddiy ishlab chiqarish faoliyati sohasiga tegishli vositalar kiradi.
Noishlab chiqarish yqnalishidagi asosiy vositalar tarkibiga kommunal xqjalik, sog’liqni saqlash, jismoniy tarbiya, maorif, madaniyat va shunga qxshaganlarda foydalaniladigan vositalar kiradi.
«Ma’lumot uchun» degan bqlimning 150 – 154 qatorlarida asosiy vositalar qaysi manbalar hisobidan sotib olnganligi (kirimi) aks ettiriladi.

6.