Moliyaviy tahlil

1.2
 
Operatsion faoliyatdan daromadlar hisobining tarmoq 
xususiyatlari va vazifalari
Mamlakatimizda iqtisodiyotni modernizatsiyalash va ijtimoiy iqtisodiy 
rivojlantirish, inovatsiya jarayonlarini jadallashtirish va bozor iqtisodiyoti 
sharoitida xo’jalik yurituvchi subektlarda asosiy faoliyat daromadlarini 
samaradorligini oshirish muhim ahamiyatga ega. Islohatlarning hozirgi bosqichida 
iqtisodiyotni erkinlashtirishni yanada chuqurlashtirish, uni moderinzatsiyalash 
asosida subektlarning daromad topishi imkoniyatlarini yanada asosiy vazifa qilib 
belgilandi. Chunki bozor munosabatlari iqtisodiy manfatlarga tayanib, unga 
daromad topish, foyda ko’rish orqali erishiladi. Mamlakatimiz iqtisodiyotini 
mutanosib rivojlantirish, uning samarali tarkibiy tuzilmaga ega bo’lishini 
taminlash va shu orqali barqaror iqtisodiy o’sish sur’atlariga erishish vatanimiz 
taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini oshirishning muxim shartlaridan biri 
hisoblanadi. Bu maqsadga erishishi uchun esa, eng avvalo iqtisodiyotning barcha 
sohalarida shuningdek, xo’jlik yurituvchi cubektlarda asosiy (operatsion) faoliyat 
daromad manbalarini kengaytirish, rivojlantirish zarur bo’ladi. 
Asosiy faoliyatdan olingan daromad (foyda), bu maxsulot sotishdan olingan 
yalpi foyda bilan davir xarajatlari orasidagi tafovut va asosiy faoliyatdan 
ko’rilggan boshqa daromadlarni qo’shish yoki boshqa zararlarni ayirish orqali 
aniqlanadi: 
AFF=YAF-DX+BD-BZ (3) 
Bunda, 
AFF-asosiy faoliyatdan olingan foyda; 
DX-davir xarajatlari; 
BD-asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar; 
BZ-asosiy faoliatdan ko’rilgan boshqa zararlar. 

---

18 
2-BHMSga muvofiq asosiy faoliyat daromadlari o’z ichiga quydagilarni 
qamrab oladi. 
6-rasm: Xo’jalik yurituvchi subektlarda asosiy (operatsion) faoliyatdan