Moliyaviy nazoratni tashkil etishning nazariy asoslari. Javob

.Xorijiy davlatlarda Hisob palatasining moliyaviy nazoratni olib borishidagi vakolatlari.

RF Hisob palatasi nazorat vakolati Rossiya federasiyasining barcha davlat organlariga jumladan, davlat apparati va muassasalariga hamda byudjetdan tashqari federal fondlariga ham tadbiq etiladi.
Shuningdek Hisob palatasining nazorat vakolati federal byudjet mablag’laridan foydalanuvchi, oluvchi va byudjetga mablag’lar o’tkazuvchi, federal mulkni boshqaruvchi, undan foydalanuvchi hamda federal qonunchilik asosida yoki davlatning federal organlari tomonidan soliq, bojxona engilliklari hamda ustuvorliklar berilgan korxonalar, muassasalar, banklar, sug’urta kompaniyalari va boshqa moliya-kredit muassasasalariga mulkchilik shaklidan qatiy nazar tadbiq etiladi.
Ushbu vakolat jamoatchilik birlashmalariga , nodavlat fondlariga va notijorat massasasalariga Hisob palatasi tomonidan yuqoridagi xolatlarda qo’llaniladi.
Hisob palatasi Rossiya federasiyasining ichki va tashqi qarzining holati, ichki va tashqi qarz uchun kredit resurslaridan foydalanish va uni boshqarish, RF davlati tomonidan olingan qarzlar va chet el kreditlaridan foydalanish samaradorligi hamda qonuniyligini, davlat tomonidan joylashtirilgan markazlashgan moliyaviy resurslar va qaytarishlilik sharti bilan davlat tomonidan ajratilgan kreditlar, hamda qaytarib bermaslik sharti bilan chet mamlakatlarga va xalqaro fondlarga berilgan mablag’lar ustidan nazorat o’tkazishga vakolatlidir.
Hisob palatasi byudjetdan tashqari federal qoidalarni va RF xukumati ixtiyoridagi valyuta mablag’larini shakllantirilishini va ishlatilishini nazorat qiladi.

15. 
    .Sug`urta tashkilotlarida moliyaviy nazoratni tashkil etishning maqsad va vazifalari.
    

O’zbekiston mustaqillikka erishgach moliya tizimining ajralmas bo’g’ini sifatida milliy sug’urta bozorini rivojlantirishga ahamiyat qarata boshladi. Shu munosabat bilan o‘tgan yillar mobaynida mamlakatimizda sug‘urta faoliyatini tartibsha soluvchi bir qator me’yoriy huquqiy hujjatlar qabul qilindi.
Sug'urta munosabatlari, avvalo, fuqarolik-huquqiy munosabatga oid bo'lganligi tufayli 1996-yilda qabul qilingan O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 52-bobi sug’urtaga bag’ishlangan. Hozirgi kunga qadar amaliyotda sug'urta tashkilotlari o'z faoliyatlarini amalga oshirishlarida mazkur kodeksning talab-qoidalariga qat`iy rioya etadilar.
O’zbekiston Respublikasining 2002 yil 5 apreldagi “Sug’urta faoliyati to’g’risida”gi qonuni sug’urta munosabatlari ishtirokchilarining aniq huquq chegaralarini, sug’urta faoliyati ishtirokchilari tarkibini belgilab berdi.
Sug’urta bozori bu sug’urta xolatlari ro’y berganda jismonny va huquqiy shaxslarni mulkiy mafaatlarini sug’urtalanuvchilarning pul mablaglari hisobidan himoya qilishda aks etuvchi sug’urta xizmatlari oldi-sotdisi bo’yicha iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir. Sug’urta bozorini amal qilishining asosiy sharti sug’urta xizmatlariga ehtiyoj (talab) va bu ehtiyojlarni qondirishga layoqatli sug’urtalovchilarning mavjudligidir.
Sug’urta tashkilotlarining faoliyati boshqa turdagi xo’jalik subyektlari faoliyatidan keskin farq qiladi. Chunki, ular ishlab chiqarish uzluksizligini ta’minlashda va sug’urta hodisalari ro’y berganda etkazilgan zararni qoplash uchun xizmat qiladilar. Bu holat, sug’urtachilar zimmasiga alohida mas’uliyat yuklaydi va shuning uchun, ular davlat tomonidan nazorat ostiga olinmog’i zarurdir.
Xorijiy mamlakatlar tajribasining ko’rsatishicha, iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarning barchasida sug’urta bozori davlatning vakolatli idoralari tomonidan tartibga solib boriladi.
Davlat bunday nazoratni amalga oshirishda mamlakatning sug’urta sohasiga taalluqli qonunlariga hamda boshqa me’yoriy hujjatlariga asoslanadi va ular doimiy ravishda takomillashtirilib boriladi. Har bir mamlakatda sug’urta va qayta sug’urtalash kompaniyalari, sug’urtaga ixtisoslashgan vositachilar davlat sug’urta nazoratining obyektlari hisoblanadi.