Moliyaviy nazoratni tashkil etishning nazariy asoslari. Javob

O’zbekiston Respublikasi Hisob palatasi faoliyatini tashkil etishning huquqiy asoslari.

Javob:
Mamlakatimizda jahon tajribasidan foydalangan holda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 27 iyundagi “O’zbekiston Respublikasi Hisob Palatasini tashkil etish to’g’risida”gi PF-3093-son farmoniga asosan Davlat byujetining ijrosi, davlat aktivlari va passivlarining holati hamda harakati, qimmatbaho metallar va toshlar bilan operasiyalar amalga oshirilishi, oltin-valyuta zahiralarini boshqarish, xorijiy kapitalni respublika iqtisodiyotiga jalb etish va undan samarali foydalanish, davlatning tashqi qarzi o’z vaqtida qaytarilishi doimiy monitoringi va nazoratini ta’minlash maqsadida Hisob palatasi tashkil etildi. 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalarni bajarish, shuningdek mamlakatni isloh qilish va rivojlantirishning hozirgi bosqichida O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasining eng muhim vazifalarini belgilash, O‘zbekiston Respublikasi Davlat byudjetiga tushumlarning to‘liqligini nazorat qilishni ta’minlash maqsadida O‘zbekiston Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasining faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni imzolandi.

13. 
    .Xalqaro amaliyotda qo’llaniladigan moliyaviy nazorat tamoyillari va ularning ahamiyati.
    

BMTning taftish organini moliyaviy nazorat faoliyati jahonning turli davlatlarida joylashgan. Tashkilot faoliyatini tekshirishga ma’sul 3 kontenentning ishtirokchilarini o’z ichiga oladi.
BMT byudjetidan har yili 8 mlrd AQSh dollaridan ortiq mablag’ turli dastur va loyixalarni moliyalashga ishlatiladi. Uning xarajatlari jahonda tinchlikni saqlash, ilmiy izlanishlarga, narkotik moddalarni tarqalishini oldini olishga, ma’muriy xarajatlarga to’g’ri keladi.
BMT personali maslahatchilari bilan birga 50 000 kishini tashkil etadi. BMTning byudjeti 180 dan ortiq davlatlarning reglament badallari hisobidan shakillanadi. BMTning tashqi nazorat tizimini birinchi galda taftish soveti tashkil etadi.
Taftish sovetiga BMT a’zosi bo’lgan 3 ta davlatning 3 a’zosi kiradi.
Ular 3 yillik muddatga Bosh Assanbelya tomonidan saylanadi.
Taftish sovetiga a’zolik davlatlar o’rtasida bir maromda taqsimlanishi kerak. Tashqi moliyaviy nazorat tizimiga Boshqaruv soveti bilan birga maxsus taftish bo’limlari kiradi.
Ular quyidagilar:

• 
  Korxona va oziq – ovqat xo’jaligini rivojlantirish bo’yicha BMT;
  
• 
  YuNESKO;
  
• 
  Butun jahon sog’liqni saqlash tashkiloti;
  
• 
  Butun jahon oziq – ovqat dasturi;
  

Sovetning moliya-xo’jalik faoliyatining obyekti bo’lib, uning tarkibidagi tashkilotlar va BMT bo’limlari kiradi:

• 
  N’yu Yorkdagi BMTning sekretariati, hamda uning Jeneva va Venadagi bo’limlari;
  
• 
  BMTning xududiy iqtisodiy komisiyalari;
  
• 
  BMT personalining pensiya fondi;
  
• 
  BMTning maxsus hamda tinchlikni saqlash messiyasi;
  
• 
  BMTning rivojlantirish Dasturi;
  
• 
  BMTning qochoqlar masalalari bo’yicha komissariati;
  
• 
  BMTning bolalikni ximoya qilish Fondi;
  
• 
  BMTning atrof – muhitni muhoofaza qilish Dasturi;
  
• 
  Xalqaro savdo markazi;
  

Dunyo mamlakatlaridagi moliyaviy nazorat tizimlari tahlil etilganda, ularning aksariyati bir-biriga o’xshamaydigan ekanligini ko’rish mumkin. Ammo rivojlangan mamlakatlarning moliya tizimlarini o’rganish o’ziga xos ahamiyatga ega. Sababi ulardagi iqtisodiy(moliyaviy) rivojlanishga moliyaviy nazorat tizimining to’g’ri tashkil etilganligi, moliya mexanizmining amal qilishining samarali ekanligi ham aytish mumkinki o’z ta’sirini ko’rsatgan. Umuman olganda, moliyaviy nazorat tizimining rasional(optimal) tashkil etilishi moliya tizimining rivojlanishiga o’z ta’sirini ko’rsatadi. Shunday ekan, rivojlanayotgan mamlakatlar uchun taraqqiy etgan mamlakatlar moliyaviy nazorat tizimini puxta o’rganish va ularning ilg’or tajribasini o’zlashtirish zaruriy ehtiyoj sanaladi

14.