Moliyaviy hisobot auditi

MOLIYAVIY HISOBOT AUDITI” FANIDAN MUSTAQIL TA`LIM MASHG’ULOTLAR 
MAVZULARI
169 
aktivini yuzaga keltiradi. Muddati uzaytirilgan soliq aktivi, shuningdek, aniqlanadigan sotib 
olingan aktivlarning haqqoniy qiymati ularning soliq bazasidan kam bo’lganida ham kelib 
chiqadi. Ikkila holatda ham, kelib chiqadigan muddati uzaytirilgan soliq aktivi gudvilga 
ta’sir qiladi (66 bandga qarang); va 
(g) 
ayrim aktivlar haqqoniy qiymati bo’yicha hisobga olinishi mumkin, yoki qayta 
baholanishi mumkin, biroq bu o’zgarishlar soliq qoidalari bo’yicha quyiladigan talablar 
nuqtai nazaridan hech qanday ekvivalent o’zgarish keltirib chiqarmasligi mumkin (20 
bandga qarang). Kelgusida chegiriladigan vatinchalik farq aktivning soliq bazasi uning 
balans qiymatidan oshib ketsa paydo bo’ladi. 
27 Kelgusida chegiriladigan vaqtinchalik farqlarning tiklanishi kelgusi davrlarda soliq 
solinadigan foydadan chegiriladigan summalarga olib keladi. Biroq, soliq to’lovlarining 
kamayishi ko’rinishidagi iqtisodiy naf tadbirkorlik sub’ektiga faqat u tomonidan kelgusida 
chegirib tashlash uchun etarlicha soliq solinadigan foyda ishlab topilganida faqat kelib 
tushadi. Shuning uchun, tadbirkorlik sub’ekti faqatgina kelgusida chegiriladigan vaqtinchalik 
farqni chegirib tashlash uchun etarlicha soliq solinadigan foyda bo’lishi ehtimoli mavjud 
bo’lganida, faqat, muddati uzaytirilgan soliq aktivlarini tan oladi. 
28 Kelgusida chegiriladigan vaqtinchalik farqni chegirib tashlash uchun etarlicha soliq 
solinadigan foyda bo’lishi ehtimoli shunda mavjud bo’ladiki, agar aynan bir soliq idorasiga 
va aynan bir tadbirkorlik sub’ektiga tegishli bo’lgan etarlicha kelgusida soliq solinadigan 
vaqtinchalik farqlar mavjud bo’lsa va ular quyidagi davrlarda tiklanishi kutilayotgan bo’lsa:
(a) 
kelgusida chegiriladigan vaqtinchalik farq tiklanishi kutilayotgan davrning o’zida; 
yoki
(b) 
muddati uzaytirilgan soliq aktividan kelib chiqadigan soliq zarari o’tkaziladigan 
kelgusi yoki oldingi davrlarda. 
Bunday vaziyatlarda, muddati uzaytirilgan soliq aktivi kelgusida chegiriladigan vaqtinchalik 
farqlar paydo bo’ladigan davrda tan olinadi. 
29 
Aynan bir soliq idorasiga va aynan bir tadbirkorlik sub’ektiga tegishli bo’lgan 
etarlicha kelgusida soliq solinadigan vaqtinchalik farqlar mavjud bo’lmaganida, muddati 
uzaytirilgan soliq aktivi quyidagilar bajarilganida tan olinadi:
(a) 
tadbirkorlik sub’ekti aynan bir soliq idorasiga tegishli bo’lgan va soliqqa tortiladigan 
aynan bir tadbirkorlik sub’ektiga tegishli bo’lgan etarlicha soliq solinadigan foydaga, 
kelgusida chegiriladigan vaqtinchalik farq tiklanadigan davrning aynan o’zida(yoki muddati 
uzaytirilgan soliq aktividan kelib chiqadigan soliq zarari o’tkazilishi mumkin bo’lgan kelgusi 
yoki oldingi davrlarda), ega bo’lishi ehtimoli mavjud bo’lishi. Tadbirkorlik sub’ekti kelgusi 
davrlarda etarlicha soliq solinadigan foydaga ega bo’lishini baholaganda, u kelgusi 
davrlarda paydo bo’lishi kutilayotgan kelgusida chegiriladigan vaqtinchaliq farqlardan kelib 
chiqadigan soliq solinadigan summalarni inobatga olmaydi, chunki ushbu kelgusida 
chegiriladigan vaqtinchalik farqlardan yuzaga keladigan muddati uzaytirilgan soliq 
aktivining o’zi, u kamaytirilishi uchun kelgusida soliq solinadigan foydani bo’lishini talab 
etadi; yoki
(b) 
tadbirkorlik sub’ektining tegishli davrlarda soliq solinadigan foydani keltirib 
chiqaradigan soliqlarni rejalashtirish imkoniyatlari mavjud bo’lishi. 
30 
Soliqlarni rejalashtirish imkoniyatlari – bu soliq zararini kelgusi yoki oldingi 
davrlarga o’tkazish muhlati tugamasdan tadbirkorlik sub’ekti tomonidan soliq solinadigan 
daromadni muayyan davrda shakllantirish yoki ko’paytirish uchun amalga oshirilishi 
mumkin bo’lgan choralardir. Masalan, ba’zi mamlakatlarda soliq solinadigan foyda 
quyidagi yo’llar bilan shakllantirilishi yoki oshirilishi mumkin:

---