Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг концептуал асоси

Назорат 
4.19 
Назорат иқтисодий ресурсни ташкилот билан боғлайди. Назорат мавжудлигини баҳолаш ташкилот 
томонидан ҳисобга олиниши лозим бўлган иқтисодий ресурсни идентификациялашга ёрдам беради. 
Масалан, ташкилот бутун кўчмас мулк объектига бўлган эгалик ҳуқуқидан келиб чиқадиган 
ҳуқуқларни назорат қилмаган ҳолда, кўчмас мулк объектининг мутаносиб улушини назорат қилиши 
мумкин. Бундай ҳолларда бутун кўчмас мулк объектига бўлган эгалик ҳуқуқидан келиб чиқадиган 
ҳуқуқлар эмас, балки кўчмас мулк объектида у назорат қиладиган улуш ташкилотнинг активи 
ҳисобланади. 
4.20 
Агар ташкилот мазкур иқтисодий ресурсдан фойдаланиш усулини бошқариш ва у келтириши мумкин 
бўлган иқтисодий нафларни олиш бўйича жорий имкониятга эга бўлса, ташкилот иқтисодий ресурсни 
назорат қилади. Назорат бошқа томонлар иқтисодий ресурсдан фойдаланиш усулини бошқариши ва 
ундан иқтисодий нафлар олишларига тўсқинлик қилиш бўйича жорий имкониятни ўз ичига олади. 
Шунинг учун, агар бир томон иқтисодий ресурсни назорат қилса, ҳеч қандай бошқа томон уни 
назорат қилмайди. 
4.21 
Агар ташкилот мазкур иқтисодий ресурсдан ўз фаолиятида фойдаланиш ёки бошқа томонга мазкур 
иқтисодий ресурсдан бундай бошқа ташкилот фаолиятида фойдаланишга рухсат бериш ҳуқуқига эга 
бўлса, ташкилот иқтисодий ресурсдан фойдаланиш усулини бошқариш бўйича жорий имкониятга эга 
бўлади. 
4.22 
Иқтисодий ресурс устидан назорат одатда юридик жиҳатдан ҳимояланган ҳуқуқларни амалга 
ошириш имкониятидан келиб чиқади. Лекин, агар ташкилот бирор бошқа томонда эмас, айнан унда 
иқтисодий ресурсдан фойдаланиш усулини бошқариш ва ундан нафлар олиш бўйича жорий 
имконияти мавжудлигини тасдиқлашнинг бошқа усулларига эга бўлса ҳам, назорат юзага келиши 
мумкин. Масалан, агар ташкилот ноу-хаудан фойдаланиш имкониятига эга бўлса ва ноу-хауни 
ташкил этувчи маълумотни ошкор этмаслик бўйича жорий имкониятга эга бўлса, ҳатто ушбу ноу-хау 
рўйхатдан ўтказилган патент билан ҳимоя қилинмаган тақдирда ҳам, ташкилот ноу-хаудан 
фойдаланиш ҳуқуқини назорат қилиши мумкин. 
4.23 
Ташкилот иқтисодий ресурсни назорат қилиши учун ушбу ресурсдан олинадиган келгуси иқтисодий 
нафлар қандайдир бошқа томонга эмас, балки бевосита ёки билвосита мазкур ташкилотга келиб 
тушиши лозим. Назоратнинг мазкур жиҳати ташкилот иқтисодий ресурс барча ҳолатларда иқтисодий 
нафларни ишлаб чиқаришини кафолатлаши мумкинлигини назарда тутмайди. Аксинча, бу, агар 
иқтисодий ресурс иқтисодий нафлар келтирса, ташкилот уларни бевосита ёки билвосита оладиган 
томонлигини билдиради. 
4.24 
Иқтисодий ресурс томонидан яратиладиган иқтисодий нафлар қийматининг аҳамиятли ўзгариши 
рискига таъсир кўрсатиш, ташкилот ушбу ресурсни назорат қилишини кўрсатиши мумкин. Лекин, бу 
фақат назорат мавжудлигини умумий баҳолашда эътиборга олиш зарур бўлган омиллардан биридир. 
4.25 
Баъзан бир томон (принципал) ўз номидан ва унинг манфаатларида ҳаракат қилувчи бошқа томонни 
(агент) жалб қилади. Масалан, принципал ўзи томонидан назорат қилинадиган товарларни сотишни 
ташкил этиш учун агентни жалб қилиши мумкин. Агар агент принципал томонидан назорат 
қилинадиган иқтисодий ресурсни сақлашга қабул қилса, ушбу иқтисодий ресурс агентнинг активи 
ҳисобланмайди. Бунинг устига, агар агент принципал томонидан назорат қилинадиган иқтисодий 
ресурсни учинчи томонга ўтказиши шарт бўлса, бундай жавобгарлик агентнинг мажбурияти 
ҳисобланмайди, сабаби ўтказилаётган иқтисодий ресурс агентнинг эмас, балки принципалнинг 
иқтисодий ресурси ҳисобланади.