Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг концептуал асоси

Иқтисодий нафлар яратиш потенциали 
4.14 
Иқтисодий ресурс - бу иқтисодий нафлар яратиш потенциалига эга ҳуқуқ. Бундай потенциалнинг 
мавжуд бўлиши учун мутлақ аниқлик билан ёки ҳатто юқори эҳтимол билан мазкур ҳуқуқ иқтисодий 
нафлар яратишини тасдиқлаш мумкин бўлиши зарурати йўқ. Фақатгина мазкур ҳуқуқ мавжуд бўлиши 
ва камида битта ҳолатда мазкур ҳуқуқ барча бошқа томонлар учун мавжуд бўладиган нафлардан 
ташқари ташкилот учун иқтисодий нафларни ярата олиши зарурдир. 
4.15 
Ҳатто хуқуқнинг иқтисодий нафлар яратиш эҳтимоли кам бўлса ҳам, ҳуқуқ иқтисодий ресурс 
тушунчасига жавоб бериши мумкин ва шунинг учун актив бўлиши мумкин. Шунга қарамай, ушбу 
кам эҳтимол актив тўғрисида қандай маълумотни тақдим этиш ва уни қандай тарзда тақдим этиш 
тўғрисидаги қарорларга, шу жумладан активни тан олиш (5.15–5.17 бандларга қаранг) ва уни қандай 
тарзда баҳолаш тўғрисидаги қарорларга таъсир кўрсатади. 
4.16 
Иқтисодий ресурс ташкилотга ҳуқуқлар бериш ёки масалан, қуйидаги ҳаракатлардан биттаси ёки бир 
нечтасини амалга ошириш имкониятини таъминлаш ҳисобига унинг учун иқтисодий нафлар яратиши 
мумкин: 
(а) 
шартномавий пул оқимларини ёки бошқа иқтисодий русурсни олиш; 
(б) 
бошқа томон билан фойдали шартларда иқтисодий ресурслар билан айрибошлаш; 
(в) 
пул маблағлари тушишини таъминлаш ёки пул маблағларининг чиқимини олдини олиш, 
масалан қуйилар орқали: 
(i) 
мазкур иқтисодий ресурсдан ёки алоҳида ёхуд бошқа иқтисодий ресурслар билан 
бирга товарларни ишлаб чиқариш ёки хизматлар кўрсатиш учун фойдаланиш; 
(ii) 
мазкур иқтисодий ресурсдан бошқа иқтисодий ресурслар қийматини ошириш 
учун фойдаланиш; ёки 
(iii) 
мазкур иқтисодий ресурсни бошқа томонга ижарага бериш; 
(г) 
мазкур иқтисодий ресурсни сотиш натижасида пул маблағларини ёки бошқа иқтисодий 
ресурсларни олиш; ёхуд 
(д) 
мазкур иқтисодий ресурсни ўтказиш йўли билан мажбуриятни сўндириш. 
4.17 
Иқтисодий ресурснинг қиймати унинг келгуси иқтисодий нафларни яратиш бўйича мавжуд 
потенциали билан аниқланишига қарамай, мазкур иқтисодий ресурс ушбу ҳуқуқ яратиши мумкин 
бўлган келгуси иқтисодий нафларни эмас, ушбу потенциалдан иборат бўлган мавжуд ҳуқуқни намоён 
қилади. Масалан, сотиб олинган опционнинг қиймати унинг ушбу опционни келгусида бирор санада 
фойдаланиш натижасида иқтисодий наф яратиш потенциали билан аниқланади. Лекин, иқтисодий 
ресурс бу келгусида опционни бирор санада фойдаланиш ҳуқуқини намоён қиладиган мавжуд 

---

Концептуал асос 
26 
© МҲХС Фонди 
ҳуқуқдир. Иқтисодий ресурс - бу опционнинг эгаси уни фойдаланган тақдирда оладиган келгуси 
иқтисодий нафлар ҳисобланмайди. 
4.18 
Сарфларни амалга ошириш ва активларни ҳарид қилиш ўртасида узвий боғлиқлик мавжуд, бироқ 
ушбу ҳодисалар мувофиқ бўлиши шарт ҳисобланмайди. Бинобарин, ташкилот сарфларни амалга 
оширганда, бу ташкилотнинг келгуси иқтисодий нафлар олишга интилишидан далолат бериши 
мумкин, лекин ташкилот актив олганлигининг бевосита далили ҳисобланмайди. Шу каби, тегишли 
сарфларнинг мавжуд эмаслиги муайян модда актив тушунчасини қаноатлантиришига тўсқинлик 
қилмайди. Активларга, масалан, давлат томонидан ташкилотга бепул берилган ёки ташкилотга бошқа 
томондан ҳадяга қилинган ҳуқуқларни киритиш мумкин.