Молиявий ҳисоб 1 Ўқув қўлланма

3. Ҳисоблаш тамойили

• 
  Молиявий ҳисоботлар ҳисоблаш тамойилига асосан тайёрланиши керак. Ушбу тамойил молиявий ҳисоботга қуйидагича таъсир этади:
  
• 
  Операция ва ҳодисаларни пул маблағлари тўланганда ёки олинганда эмас, балким улар ҳақиқатда рўй берган пайтида тан олиниши керак.
  
• 
  Бу бухгалтерия балансида активлар сифатида акс эттирилган моддалар бўйича пул маблағларини ёки бошқа молиявий ресурсларни олиш ҳуқуқини беради.
  
• 
  Бу бухгалтерия балансида мажбуриятлар сифатида акс эттирилган моддалар бўйича пул маблағларини тўлаш ёки хизматларни кўрсатиш мажбуриятини юклайди.
  
• 
  Молиявий-хўжалик фаолиятининг натижалари ҳақидаги ҳисоботда даромадлар ва харажатларни қайси даврга тааллуқли бўлса ушбу даврда акс эттириш керак.
  
• 
  Ҳисоблаш тамойили мувофиқлик тамойили билан мослаштирилади, яъни даромадлар, пул олиниши вақтидан қатъи назар товарлар сотилганда ёки хизматлар қўрсатилганда тан олинади. Ҳисоблаш тамойили қўлланилганда харажатлар, пули қайси вақтда тўланганидан қатъи назар, улар билан боғланган даромад қайси даврда тан олинса шу даврда тан олинади.
  

БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИНИ ҲИСОБЛАШ УСУЛИ БЎЙИЧА ЮРИТИШГА
ТААЛЛУҚЛИ МИСОЛЛАР
Даромадни ҳисоблаш
1­мисол
Март ойида мижозга 10,000 ш.б. тўлаши учун счет-фактура юборилди. Тегишли ҳисобот даврида ушбу даромадни ҳисобга олинишини таъминлаш учун қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси берилади:
Дт Харидорлар ва буюртмачилардан олинадиган ҳисобварақлар 10,000
Кт Ишларни бажариш ва хизматларни кўрсатишдан олинган даромадлар 10,000
Мижоз апрел ойида тўловни амалга оширганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси ўтказилади:
Дт Пул маблағлари 10,000
КТ Харидорлар ва буюртмачилардан олинадиган ҳисобварақлар 10,000
2­мисол
Шартномага биноан, мижоз сервис хизмат кўрсатиш компаниясига кўрсатилган хизмат учун ҳар чоракда 3,000 ш.б. тўлаши керак. Тегишли ҳисобот даврида ушбу даромад ҳисобга олиниши учун ҳар ой ҳисоблаш лозим:
Январ: