“Moliya” kafedrasi

Faoliyat siklining ROEga ta’siri 
ROE 
Iqtisodiy sharoit (vaziyat)lar 
ROA 
“A” 
“B” 
Omadsiz yil 
1,0% 
0,6% 
- 4,8% 
Normal (Odatiy) yil 
12,0 
7,2 
8,4 
Omadli yil 
30,0 
18,0 
30,0 
 
siklining turli fazasini ifodalaydi. Biz keltirgan misolda “A” kompaniyasining qarz 
olingan  kapital  bo‘yicha  foiz  stavkasi  yiliga  10,0%ni  tashkil  etadi,  degan 
taxmindan kelib chiqqanmiz.  
Kapital  daromadliligi,  aktivlar  daromadliligi  koeffitsiyentlari  va  moliyaviy 
leverij orasidagi bog‘liqlik quyidagi tenglama orqali ifodalanishi mumkin: 
 
ROE  = 
1 – Soliq stavkasi 
× 
ROA 
× 
Qarzlar (Qarz majburiyatlari) 
Kapital×( ROA – Foiz stavkasi) 
 
Bu  tenglamaning  mazmuni  quyidagidan  iborat.  Agar  firmaning  aktivlari 
daromadliligi  koeffitsiyenti  mazkur  firma  kreditorlarga  to‘laydigan  foiz 
stavkasidan  yuqori  bo‘lsa,  uning  kapitali  daromadliligi  koeffitsiyenti  (ROE) 
aktivlar  daromadliligi  koeffitsiyentidan  (ROA)  (1  –  soliq  stavkasi)  marta  ko‘p 
bo‘ladi,  hamda  firmaning  qarzlari  va  o‘z  kapitali  nisbati  koeffitsiyenti  qanchalik 
yuqori bo‘lsa, bu farq ham shunchalik katta bo‘ladi.  
Kreditor  nuqtai  nazaridan  qaraganda  firma  qarzdorligi  koeffitsi-entining 
oshishi,  odatda,  salbiy  hodisa  hisoblanadi.  Agar  kompaniyaning  mazkur 
ko‘rsatkichi  keskin  oshib  ketsa,  u  holda  Moody's  va  Standard  &  Poors 
Corporation  kabi  obligatsiyalar  reytingini  baholash  bo‘yicha  maxsus  agentliklar, 
odatda,  bunday  firmaning  qimmatli  qog‘ozlarini  eng  quyi  kategoriyaga  tushiradi. 
Ammo, 
aksiyadorlar 
nuqtai 
nazaridan 
qaraganda, 
firma 
qarzdorligi 
koeffitsiyentining oshishi ijobiy hodisa ham bo‘lishi mumkin.