“Moliya” kafedrasi

 
15.5- rasm.   Amortizatsiyalash jarajoni 
To’lovlar  o’zgarmas  bo’lsa  ham  to’lovlarning  turli  qiymatlari  asosiy  summa 
va foizlar tomon boradi. Har bir to’lov orqali asosiy to’lovga yaqinlashib boriladi. 
Natijada foiz to’lovlari to’lovlar hisobiga kamayib, o’sib boruvchi asosiy summani 
kamaytirib boradi. 15-4 rasm amortizatsiyalash jarayonini ifodalaydi.  
Masalan,  firma  texnika  sotib  olmoqchi.  Buni  amalga  oshirish  uchun  4  yil 
davomida  yil  ohirida  teng  miqdordagi  to’lovlar  orqali  to’lanib  boriladigan  $6000 
qarz  oldi  va  15%  foiz  stavka  qarz  beruvchiga  qolgan  qarz  summasidan  to’lab 
boriladi. Yillik to’lovlarning qancha miqdori qarzning to’loviga bog’liq ekanligini 
aniqlash  uchun  biz  (4)  tenglamadan  foydalanamiz  va  PMT,  yillik  annuitetni 
hisoblaymiz.  Bu  holatda  bizga  PV,  r  va  n  lar  ma’lum.  PV  annuitetning  joriy 
qiymati  bo’lib,  $6000  ga  teng,  r  yillik  foiz  stavka  15%ga  teng  va  n,  davrlar  soni 
eng  kamida  4  yil.  PMT  olinadigan  annuitet  (firma  tomonidan  to’lanib  qarz 
beruvchi  oladigan  summa)  har  yil  ohirida  amalga  oshiriladi,  noma’lum. 
Ma’lumotlarni (5-4) tenglamaga qo’yish orqali biz quyidagiga ega bo’lamiz: 
      $6000 = PMT [
] 
                 = PMT (2.85498) 
$2101.59 = PMT 
4 yilda asosiy summa va foiz to’lovlarini to’lab berish uchun yillik to’lovlar 
2101.59 dollarga teng bo’lishi kerak. 15.1- jadvalda eng kam xatoliklar bilan foiz 
va  asosiy  summaning  kamayib  borishi  qarzning  amortizatsiya  jadvali 

---

135 
 
deyiladiko’rishingiz  mumkinki,  asosiy  to’lovga  nisbatan  foiz  to’lovlari  qarz 
kamayishi bilan kamayib boradi.  
15.1- jadval.